نگاهی به شعر آفتابی خاقانی

در قرن ششم هجری با چهار حوزه ادبی ماوراءالنهر، خراسان، عراق و آذربایجان روبروییم که در مقایسه با حوزه واحد خراسان از گستره و موقعیت متفاوتی برخوردارند. با وجود این، گستردگی جغرافیا، دوری شاعران از یکدیگر و حتی تفاوت لهجه، مانعی برای بی خبری آنها از شعر یکدیگر نبوده؛ بلکه استقبال آنان از اشعار یکدیگر، خبر از پیوند و ارتباط عمیق میان آنها دارد. از نمونه این پیوندها می توان به مجموعه اشعاری اشاره کرد که با ردیف آفتاب سروده و به نام شعر آفتابی مشهور شده اند. یکی از مهمترین این سروده ها از آنِ خاقانی و با مطلع زیر است:ای عارض چو ماه تو را چاکر آفتاب یک بنده تو ماه سزد دیگر آفتاب افزون بر این قصیده خاقانی، اثیر اخسیکتی، انوری، سیف فرغانی، حزین لاهیجی، بیدل، محتشم کاشانی، و ... از شاعرانی به شمار می روند که اشعاری با همین وزن، قافیه و ردیف سروده اند. خاقانی این قصیده را در مدح قزل ارسلان، فرمانروای آذربایجان سروده است. اهمیت بررسی این چکامه، افزون بر پیوند با دیگر اشعاری که او در مدح وی سروده، در گرو فضای شعری مشابهی است که با دیگر اشعار آفتابی شاعران معاصر و متأخر خود دارد. اساس کار در پژوهش حاضر بر تبیین و تحلیل ده نکته در قصیده آفتابی خاقانی از منظر مقایسه تصاویر و موسیقی شعر، نجوم، اسطوره شناسی، شرح، تصحیح و ... استوار است.

کلیدواژه ها:

خاقانی ، شعر آفتابی ، قزل ارسلان ، شعر مدحی