بررسی کارکرد بلاغی مسندالیه در کلیات شمس تبریزی مولوی

مسندالیه کلمه یا بخشی از جمله است که رکن اصلی کلام را تشکیل می دهد، اهمیت و ارزش آن بر مسند از آن روست که اولی رکن ثابت جمله است و به عکس مسند همواره درحال تغییر است. این قسمت اساسی کلام با توجه به احوال مخاطب حالات مختلفی را به خود می گیرد. گاهی اوقات حذف و پاره ای وقت ها ذکر می شود. در برخی جملات نسبت به مسند پیشی می گیرد و زمان هایی هم ذکرش در قیاس با مسند با تاخیر انجام می شود. مسندالیه به دلایل بلاغی گاهی مقید (به وصف، بدل و ...) گاهی معرفه (ضمیر، علم، اضافه، اشاره و موصول)، گاهی نکره و بعضی اوقات به دلایلی مانند: گستردگی همپایگی و همترازی، معطوف می شود و گاهی مسندالیه را به استواری، در جمله می آورند، انگیزه ها و کاربردهای استوار داشت مسندالیه از این گونه می توانند بود: گمان به مجاز برده نشود و آشکار نشان دادن فراگیری مسندالیه است. در این مقاله کوشش شده که کارکردهای بلاغی مسندالیه با توجه به موارد گفته شده، در کلیات شمس تبریزی مولانا استخراج و در برخی موارد توضیحی مختصر درباره هریک ذکر گردد. حال این پژوهش نشان می دهد که مولوی علاوه بر تبحر فوق العاده در آرایش های بیانی، در معانی استادی مسلم و کم نظیر است.

کلیدواژه ها:

مولوی ، کلیات شمس تبریزی ، علوم بلاغی ، معانی ، مسندالیه