تعادل اندیشه در تناقض اجتماع گرایی و اجتماع گریزی در دیدگاه مولانا

این پژوهش بر آن است از منظر نگاه انسان شناسانه مولانا، تناقض مطرح در نیازاجتماع گرایانه بشری و از سوی دیگر نگاه تعالی گرایانه خلوت گزینی در مکاتب دینی وآیینی را بازکاوی نماید. برای دست یافتن بدین منظور ابتدا رویکرد این مکاتب به حوزهخلوت گرایی مطرح و سپس دیدگاه مولانا با توجه به سه اثر مثنوی مولانا، غزلیاتشمس و فیه مافیه بررسی گردید. مولانا خلوت گزینی را از دو جنبه می ستاید، خلوتبا یار و خلوت در دل؛ اما خلوت در دل را می توان با سفر چهارم ملاصدرا قابل قیاسدانست؛ سفر از خلق به سوی خلق با حق، که در آن انسان متعالی برای راحت جان وهدایت خلق و جلوگیری از پیشوایی گمراهان به درون مردم باز می گردد؛ در حالیکهخلوتگه قلبش پابرجاست. مولانا گریز از اجتماع را جایز نمی داند، مگر از ملامتگران بیحاصل و ملولان و همنشینان بد. وی همنشینی با انسان های پاک و اولیاء خدا را توصیهمی کند و انسان را به مشورت و همدمی با این افراد ترغیب می نماید. وی نگاهی واقعگرا و نه آرمان گرایانه و افراطی به انسان و نیازهایش دارد و او را با توجه به شرایط وقابلیت های وجودیش به در پیش گرفتن مسیر تعالی اش رهنمون می شود.

کلیدواژه ها:

اجتماع گرایی ، خلوت گزینی ، مولانا ، مثنوی ، دیوان شمس ، فیه مافیه