نگاهی زبان شناختی به معانی واژه عین درمثنوی معنوی از منظر پلی سمی یا تکثر معنایی

سال انتشار: 1396
نوع سند: مقاله کنفرانسی
زبان: فارسی
مشاهده: 475

فایل این مقاله در 16 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

MATNPAGOOHI03_237

تاریخ نمایه سازی: 13 شهریور 1396

چکیده مقاله:

تکثر معنایی یا به عبارت دیگر Polysemy و چند معنایی، از مهم ترین موضوعات معنی شناختی مطالعات زبان شناسی است. رویکردهای زبان شناختی در خصوص معنیو مفهوم واژه ها، ما را با شرایطی روبرو می کنند که معلوم می شود تعدادی از لغات،تحت تاثیر عناصر همنشین خود، معنی و مفاهیم متعددی به خود می گیرند. ایننگرش که یکی از مهم ترین محور های پژوهش های ادبی قرار گرفته، کمک شایانی بهکشف و بیان دقیق معنای واژگان در ساختار کلام ادبی منجر می شود. واژه عین یکیاز این کلماتی است که دارای معانی متعدد در زبان عربی و به تبع آن در زبان فارسیبوده و می توان مواردی از این تکثر معنایی را، حداقل در قرآن کریم در این موردمشاهده نمود. مولانا از جمله شاعرانی است که در آثار ایشان کاربرد متنوع واژه (عین) بهچشم می خورد و مطالعه حاضر نیز در صدد آن بوده تا وجوه کاربردی این واژه را فقطدر شش دفتر مثنوی معنوی بررسی و نشان دهدکه معانی دقیق عین با توجه به محورهم نشینی و جانشینی کلمات، در ابیات مثنوی چگونه بوده است. برای همین منظور، ابتدا ابیات مرتبط، از نظر بسامدی با نرم افزار های گوناگون، استخراج و سپس به روشتحلیل محتوا، مورد بررسی و واکاوی قرارگرفتند. نتایج به دست آمده نشان داد که اینواژه در 107 بیت از شش دفتر مثنوی به شکل مفرد و یا ترکیبی و در مقاصد و معانیمختلفی از جمله چشم، چشمه، نام حرف، درون و ذات و ... به کار رفته است. تحلیل ابیات موید این نکته است که این کاربرد ها به شکل طبیعی بوده و تعمدی در کاربرد آن ها برای هنر نمایی های لفظی و صوری در ابیات وجود ندارد.

کلیدواژه ها:

عین ، تکثر و تعدد معانی ، مثنوی ، مولوی

نویسندگان

رسول بهنام

استادیار گروه علوم انسانی دانشگاه فرهنگیان، پردیس شهید رجایی ارومیه

هادی گیاهپور

عضو گروه علوم انسانی دانشگاه فرهنگیان، پردیس شهید مفتح شهر ری

ربابه داهیم

عضو گروه علوم انسانی دانشگاه فرهنگیان، پردیس علامه طباطبایی ارومیه