پرنیان هفت رنگ اندر بر دشمن کند بررسی بلاغت توصیف دشمن در تاریخ جهانگشای جوینی

تاریخ جهانگشای جوینی از آثار ارزشمند تاریخ نگار و ادیب برجسته عهد مغول، عطاملک جوینی است.او که رفتارهای دور از مدنیت مغولان را در جریان تهاجم شان به ایران دیده یا از ثقات شنیده بود و از پیشینه تاریخی و اجتماعی این قوم آگاهی داشت، به علاوه از دانش و هوش سرشاری نیز برخوردار بود، پیش از بسیاری صاحب منصبان ،در پی آن برآمد که با اثرگذاری بر این قوم مهاجم،فرهنگ و دین ایرانیان را به خوبی حفظ کند . ازجمله این تلاشها در عرصه ادب و فرهنگ،نگارش کتاب تاریخی بود.این امر نیز خود برخاسته از ذکاوت اوست.زیرا،شرایط اجتماعی آن دوره، برای آفرینش آثار غنایی مناسب نبود،مضاف بر این مغولان به ثبت تاریخ حکومت شان، علاقه فراوانی داشتند.ازین روی، این کتاب به شرح زندگانی و اعمال چنگیز و احفادش در ایران می پردازد.او همچنین به این دلیل که، هدفش حفظ فرهنگ ایرانی و دین اسلام بوده است،در توصیفات خود از دشمن)قوم مهاجم مغول( سعی دارد سخن را به بهترین وجه آورد.همین توصیفات و در کنار آن بهره گیری از مفاهیمی مانند اهمیت تایید خداوندی و تاکید برقضا و قدر،در کنار هم موجب شد تا مغولان به جنگ در راه اسلام ترغیب شوند و اثری ارزشمند نیز با بیانی صادق ،در مواردی انتقادی و از عالی ترین نمونه های بلاغت برای آیندگان باقی بماند . با عنایت به اهمیت بررسی بعد بلاغی تاریخ جهانگشا با تکیه بر مفاهیم و معانی،در این مقاله هنر نویسندگی عطاملک را با محوریت توصیفات فاخر و در حقیقت هدفمند او،حتی ازدشمنان،بررسی و دسته بندی کرده ایم. شیوه تحقیق کتابخانه ای بوده است و تمامی کتب و مقالاتی که پیش ازین با محوریت ساختار و محتوای تاریخ جهانگشا نگاشته شده بود،مورد مطالعه دقیق و انتقادی،قرار گرفت.از شماری منابع به طور مستقیم نقل قول آورده ایم و برخی دیگر را با نقل به مضمون و به صورت خلاصه مطالب و مفاهیم پوشش داده ایم.

کلیدواژه ها:

تاریخ جهانگشای جوینی ، هنر نویسندگی ، عطاملک جوینی ، بلاغت ، دین اسلام