تحلیل نقدگونه مقامات سلوک و عرفان در مصیبت نامه عطار نیشابوری

یکی از مباحث مهم درمیان اهل تصوف و رهروان سیر و سلوک صوفیانه مقامات است. سالک راه طریقت در رسیدن به کمالات انسانی در سیر الی الله ناگزیر از کسب، اقامت و گذر از این مقامات است. عرفا اعتقاد دارند برای رسیدن به قله رفیع معرفت باید منازل و مسالکی را طی نمایند و سلوک طریق عرفان با مقیم شدن در مقامات آغاز می گردد. ادبیات اخلاقی و تعلیمی، یکی از مهم ترین انواع ادبی است که تثبیت و تقویت صفات مطلوب را از یک سو و نکوهش و تلاش برای حذف صفات ناپسند را در مخاطب عام از سوی دیگر دنبال میکند. در این مقاله، مضامین عرفانی و اخلاقی را در چارچوب تحلیل و دسته بندی شواهدی از مصیبت نامه عطار و نگاه متفاوت او را به مقامات با استفاده از داده های مطالعاتی و برداشت های استدلالی به روش توصیفی – تحلیلی واضح تر بیان نماییم. یافته های پژوهش نشان می دهد ، تعداد و کیفیت مقامات آنگونه که درمنطق الطیر به طور روشن و آشکار ذکر شده است، در مصیبت نامه، مشخص و متمایز نیست و با نظم و ترتیب بیان نشده است وی بیشتر در قالب حکایات و تمثیل، آموزه هایی اخلاقی و تعلیمی در مقامات عرفانی دارد و به طور غیر مستقیم، توضیحاتی درباره هر مقامات ارایه می کند که با اندیشه و تعمق در ابیات آن می توان به آنها پی برد.

کلیدواژه ها:

مقامات سلوک ، عرفان ، مصیبت نامه ، عطار نیشابوری