بررسی سیمای خانقاه و خانقاه داران در آثار شیخ احمد جام

شیخ احمد جام از عارفان قرن پنجم است. او خود از خانقاه داران خراسان در این عصر به شمار می آید؛ از این رو با نظری در آثارش میتوان هم به اوضاع خانقاه های خراسان در این عصر پی برد و هم اندیشه های او را در این باب دریافت. این نوشتار مهمترین نظرات شیخ جام را درباره خانقاه و خانقاه داران بررسی کرده است. آراء او را میتوان در سه بخش جستجو کرد: .1 تاسیس خانقاه و کارکردهای آن؛ .2 مساله درآمد خانقاه و .3 خانقاه دار.با بررسی دیدگاه های وی دریافت شد که پر بسامدترین آراء او دراین باب نقد خانقاهداران دروغین است. شیخ آنها را دکاندارانی میخواند که درصدد فریب مردم هستند و سه عامل آز و طمع، نیت ناخالص و درآمد حرام سبب انحراف آنان گشتهاست. در نظر شیخ خانقاه دو کاربرد دارد: هم میتواند مکانی برای استراحت باشد و هم مکانی برای کسب علم. درآمد خانقاه نیز نباید از راه های پستی چون کدیه و گداییکردن به دست بیاید؛ روش شیخ در این باب توکل است. به علاوه او به صورت ضمنی زبان به شکایت از امام محمد بن منصور سرخسی میگشاید که یکی از خانقاه داران عصر اوست.

کلیدواژه ها:

احمد جام ، خانقاه ، نقد تصوف ، محمد بن منصور سرخسی.