قانون و عدالت در اسلام

قانون در لغت به معانی زیر آمده است: رسم, دستور, مقیاس, سؤال, طرز و… و در اصطلاح, قانون به ضابطه کلی ای گفته می شود که بر افرادی منطبق و حکم همه آن افراد از آن ضابطه شناخته می شود. از آن جا که (قانون) در جوامعی که صرفاً به وسیله افراد جامعه اعتبار و مشروعیت می یابد (جوامع با حاکمیت غیردینی) با (قانون) در جوامعی که بر مبنای دین, تدبیر می گردد, تفاوت جوهری و اساسی دارد, در این جا تأکید می گردد که در جامعه اسلامی مفهوم قانون خود معانی گوناگونی را پذیرفته که حوزه های هر یک با هم تفاوت داشته و مهم تر آن که آیا اصلاً می توان در جوامع دینی قانون وضع نمود جای بحث های عمده و مبنایی دارد. به عنوان شاهد اجمالاً به دیدگاه دو مجتهد مسلم و کارشناس اسلامی در مشروطه (شیخ فضل لله و مرحوم نایینی) اشاره می گردد. در حالی که شیخ فضل لله بر این باور بود که (مهم ترین قوانین, قانون الهی است ... و بحمدلله ما طایفه امامیه بهترین و کامل ترین قوانین الهیه را در دست داریم… معلوم است که این قانون الهی ما مخصوص به عبادات نیست، بلکه حکم جمیع مواد سیاسیه را بر وجه اکمل و اوفی داراست… لذا ما ابداً محتاج به جعل قانون نخواهیم بود… بلکه اگر کسی را گمان آن باشد که ممکن و صحیح است جماعتی از عقلا و حکما و سیاسیین جمع شوند و به شورا ترتیب قانونی بدهند که جامع این دو جهت باشد و موافق رضای خالق هم باشد, لابد آن کس از ربقه اسلام خارج خواهد بود. ساختار این مقاله در طی دو فصل معین گرد آوری شده است. نتیجه گیری که پس از مطالعات انجام شده می توان گرفت این است ه بدون وجود قانون عدالت محقق نمی شود زیرا باید یک ضمانت اجرا وجود داشته باشد تا اصل برابری رعایت شود و با رعایت اصل برابری عدالت نیز محقق خواهد شد و دیگر اینکه وجود قانون یعنی وجود برابری و وجود برابری یعنی عدالت. در ضمن مقاله به مطالعه مباحث مطرح شده می پردازیم.

کلیدواژه ها:

قانون. عدالت.اسلام