از مناظره تا گفتگو؛ تاثیر کودتای 28 مرداد بر چندصدایی در شعر معاصر برپایه دو شعر از اخوان ثالث و ابتهاج

ما برای تعریف هویت، نیازمند تعریف دیگری هستیم؛ حدود هویت ما را مرزهای میان من و دیگری معین می کند. مساله ی دیگری ، مساله ی تفاوت است؛ وجود تفاوت طبیعی است اما مواجهه با آن اهمیت بسیاری دارد. مواجهه با دیگری مستقیما با زندگی روزمره ما مرتبط است. این مواجهه دو مسیر کلی دارد؛ مدارا یا خشونت. خشونت رویکردی غریزی و مدارا رویکردی اخلاقی است. مدارا مسیری است که با تحمل تفاوت آغاز می شود، با گفتگو ادامه می یابد و به پذیرش و درک حضور دیگری می انجامد؛ محور این مسیر، گفتگو است. مدارا و گفتگو ممکن است نتیجه ی درکی اخلاقی یا برداشتی برخاسته از تجربیاتی زیستی باشند. پس از مشروطه، با ورود مسایل زندگی اجتماعی به ادب پارسی، مضامین جدیدی در شعر معاصر پدیدار شد. یکی از این مسایل مواجهه با دیگری است. شعر معاصر بیش از شعر کلاسیک به درک و شناخت دیگری توجه کرد و فراتر از سوال و جواب و مناظره، به گفتگو و شنیدن صدای غیر پرداخت. یکی از تحولات سیاسی موثر بر این روند، کودتای 28 مرداد 1332 ه.ش است. در این پژوهش ضمن بررسی پیشینه ی گفتگو در ادب پارسی، با تحلیل دو شعر از مهدی اخوان ثالث و هوشنگ ابتهاج، به تاثیر حوادث سیاسی مانند کودتای 28 مرداد بر درکی نو از حضور دیگری و گشودن فضا برای چند صدایی و گفتگو در شعر معاصر می پردازیم. دستاورد پژوهش ناظر بر این است که اتفاقات تلخ سیاسی اجتماعی، می توانند منجر به شکستن سوژه ی شاعر و افزایش ظرفیت گفتگومندی و چندصدایی در شعر شوند.

کلیدواژه ها:

گفتگو ، باختین ، کودتای 28 مرداد ، مهدی اخوان ثالث ، هوشنگ ابتهاج (ه.الف.سایه)