بررسی کاربرد شگرد وارونه سازی در مجموعه شعر رفوزه ها

طنز، یکی از شیوه های موثر و کارآمد است که با استفاده از فنون و شگردهای عام و خاص، تصویری هنری از اجتماع می سازد که گاهی با دستمایه طعنه و تمسخر، خندهای تاملبرانگیز ایجاد میکند. یکی از جلوه گاه های اصلی طنز، مطبوعات است. طنز مطبوعاتی در ایران، مشخصا از عصر مشروطه به این سو، در فضای فکری و فرهنگی ایران، نضج گرفت. نمایندگان شاخص طنز مطبوعاتی از جمله علیاکبر دهخدا و نسیم شمال، با به کار گیری شیوه ها و شگردهای خلاقانه طنزپردازی (که البته تا حدودی متاثر از طنزپردازان قفقاز بود) دریچه ای نو به روی طنزنویسان ایرانی گشودند و بستری مناسب برای پیشرفت و تکامل طنز مطبوعاتی را فراهم کردند. پس از پیروزی انقلاب 1357، نشریه گل آقا، پرچمدار طنز مطبوعاتی در ایران شد و بسیاری از طنزپردازان بزرگ ایرانی را در دامان خود پرورش داد. یکی از طنزپردازانی که در این نشریه به فعالیت پرداخت، ابوالفضل زرویی نصرآباد بود که توانست آثاری ارزشمند در حوزه طنز مکتوب بیافریند. سروده ها و نوشته های وی، از بهترین نمونه های طنز مکتوب معاصر به شمار میرود. یکی از آثار شاخص وی در این حوزه، دیوان رفوزه هاست که زرویی از شگردها و شیوه های گوناگون ایجاد طنز در سرودن اشعار این مجموعه، بهره برده است. یکی از شگردهای مهم و شاخص در طنزپردازی، وارونه سازی (Irony) است. این مفهوم که گاه به اشتباه با مفاهیمی دیگر همچون ذم شبیه به مدح، تجاهل العارف، ایهام، کنایه و... یکسان در نظر گرفته میشود، در در دیوان رفوزه های زرویی نیز کاربرد داشته است. از میان انواع وارونه سازی، واروانه سازی بلاغی، پربسامدترین نوع وارونهسازی در مجموعه رفوزه ها به شمار میرود. در این مقاله، به بررسی انواع وارونه سازی و موارد کاربرد آنها در مجموعه شعر رفوزه ها پرداخته میشود.

کلیدواژه ها:

ابوالفضل زرویی ، طنز ، شگردهای طنزپردازی ، وارونه سازی ، رفوزه ها