شعر گفتار و شعر پسانیمایی

شعر گفتار که امروز با نام سید علی صالحی ملازم شده است، در پیشینه ی خود سهراب سپهری و فروغ فرخزاد را نیز دارد . این نوع از شعر علاوه بر گرته برداری نسبتاً کم رنگ از رگه های گفتارگونه ی شعر دور ههای گذشته از رودکی تا عصر حاضر، از زبان ترانه ها وآوازهای دوره ی پهلوی و پس از آن، و ترجمه ی اشعار خارجی به وسیله ی افراد غیر شاعر که اغلب چیزی جز نثر شاعرانه ن بوده، تأثیر بسیار پذیرفته است . واکنش به طایفه گری فرهنگی، فئودالیسم قلمی، الیگارشی ادبی، استبداد زبانی، کتاب زدگی، و اشباع شدگی زبان فاخر نیز ازدلایل زمینه سازی کننده در شکل گیری این نوع از شعر است . بعضی از ویژگی های این نوع شعر عبارت است از : دوریگزینی از گزینش واژگان فاخر در زبان، روی آوردن به زبان طبیعی و صمیمی گفتار، زندگی بخشی به کلمات آشنا، خطابه ای و مکاتبه ای بودن، پراکندهگویی و فقدان ایجاز، اتکا بر لحن و احساس درونی گفتار، استفاده از تکیه کلام ها و عادت های گفتاری مردم، نمایش روحیه ی کودکانه و ز نانه در بیان، شعله ور ساختن روح و عاطفه و اندیشه. اما اصلی ترین خصوصیت شعر گفتار، همان گفتارگرایی است . زبان ساده ای که شعرگفتار در سلوک خود از سخن مردم به وام می گرفت، بر سادگی و صراحت و صداقت مردم مهر تأیید می نهد. این سادگی و صراحت و صمیمیت، همواره خصوص یات متقابل با خود را نیز تداعی می کنند: پیچیدگی، دورویی و پنهان کاری، و خشونت . ناگفته پیداست، وقتی یکشیوهی هنری با آن ویژگی ها در یک جامعه به وجود می آید، این عمل بدون تردید واکنشی متقابل به نبود آن خصلت ها در سلوک آن جامعه است، چرا که هنر، با منش آرمان گرایانه ی خود همواره به جستجوی بایدها در درون نبایدها می پردازد تا حقیقت را از دلِ واقعیت بیرونبکشد و به نمایش بگذارد. علی باباچاهی نیز که بنیان گذار جریان شعر پسانیمایی است یکی از شاعران و منتقدان بزرگ، در حوزه ی شعر معاصر است که با مسئولیت چندین ساله در صفحات شعر آدینه و با حضور مستمر در انجمن ها و نشست ها و کارگاه های ادبی، توانست است هم زمان شعر و نقد را با قدرتمندی تمام به موازات یک دیگر به پیش ببرد . جایگاه بی منازع او در نقد و شعر، مانع از بازگویی این حقیقت نیست که شعر پسانیمایی در برابر جریان ها ی هم زمان خود چندان جریان جان دار و برخوردار از موجودیت متفاوت و مستقل نیست . در حال حاضر، به دلیل تقدم تاریخی جریان شعر گفتار و شعر زبان بر جریان شعر باباچاهی، اغلب ویژگی هایی که خود باباچاهی و دیگران برای شعر پسانیمایی برمی شمارند جزو خصوصیاتی است که برای آن جریانها ذکر شده است . از مجموع این ویژگیها، تنها چند خصوصیت را میتوان از ویژگی -های مخصوص شعر پسانیمایی قلم داد کرد که عبارت اند از : طرح مستقیم موضوعات پست مدرنیستی و تئوری های ادبی در درون عبارت های شعری، استفاده از عبارت های آهنگین اما غیر عروضی، دو ری از زبان و بیان و تصاویر رمانتیک دوره ی شبانی و کشاورزی، کاربستخصوصیت و خط سیر روایی داستانی (خصوصیتی کاملاٌ نیمایی که تنها نظام گسیخته شده است).

کلیدواژه ها:

سید علی صالحی ، علی باباچاهی ، شعر گفتار ، شعر پسانیمایی ، شعر معاصر