بررسی عملکرد دانه ارقام کلزا تحت شرایط دیم

به منظور دستیابی ارقامی از کلزا با عملکرد بالا در شرایط دیم برای مناطق سرد معتدل ، تعداد ٢٠ رقم کلزا طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در طول فصل رشد و بعد از برداشت یازده صفت مورد بررسی قرار گرفت . نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد بین ارقام از لحاظ تمامی صفات ارزیابی شده به جز تعداد بذر در غلاف اختلاف معنی داری در سطح احتمال ١% وجود داشت . که حا کی از وجود تنوع ژنتیکی برای این صفات در بین ارقام بوده است . بررسی نتایج مقایسه میانگین صفات عملکرد دانه و روغن, ارقام Amica و Comet بیشترین عملکرد دانه (به ترتیب با ٢٦٦٠ و ٢٢٣٣ کیلوگرم در هکتار ) و روغن (به ترتیب ١٢٧٣ و ١٠٨٥ کیلوگرم در هکتار) را دارا بودند . ضمن اینکه دو رقم فوق نسبت به یکدیگر اختلاف معنی داری نشان ندادند . میانگین صفات نشان داد ارقام با عمل کرد بالا از تعداد روز تا رسیدن کمتری برخوردارند یعنی ارقامی که دوره رسیدگی کوتاه تری داشته باشند ، می توانند از عمل کرد بالاتری بهره مند شوند . به منظور مشخص نمودن صفات موثر بر عمل کرد دانه ، تجزیه رگرسیون به روش گام به گام برای صفت فوق به عنوان متغییر وابسته نشان داد فقط دو صفت تعداد روز تاپایان گلدهی و تعداد د انه در غلاف بر روی عمل کرد دانه اثر معنی داری داشته اند. شایان ذ کر است ضرایب رگرسیونی صفات فوق به ترتیب 75/65 و 75/75 بود . تجزیه مسیر بر مبنای صفات وارد شده در معادله رگرسیونی حا کی از این بود که تعداد روز تا پایان گلدهی اثر مستقیم مثبت (0/66) بیشتری نسبت به اثر مستقیم تعداد دانه در غلاف (0/39) روی عملکرد دانه داشته است و اثر غیر مستقیم آن بر روی عملکرد دانه از طریق تعداد دانه در غلاف منفی (0/14-) بود. بنابرین در شرایط دیم باید صفات تعداد روز بیشتر تا پایان گلدهی (دوره گلدهی طولانی تر )، زودرسی و تعداد دانه بیشتر در غلاف به عنوان شاخصی ، برای گزینش ارقام پر محصول بکار روند . در نهایت ارقام Amica و Comet به دلیل دارا بودن بیشترین تعداد روز تا پایان گلدهی (دوره گلدهی طولانی تر)،زودرسی، تعداد دانه بیشتر در غلاف و عمل کرد دانه بالا برای شرایط دیم کرمانشاه توصیه گردیدند.

کلیدواژه ها:

کلزا ، عملکرد دانه ، تجزیه مسیر ، شرایط دیم