ارزیابی عملکرد و پایداری ژنوتیپ های جو در منطقه دیم استان اردبیل

این آزمایش به منظور بررسی ارقام و لاین های پیشرفته جو در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار و به مدت سه سال زراعی (1384-1381) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اردبیل در شرایط دیم مورد ارزیابی قرار گرفتند . در این طرح هر رقم در هر کرت در ٦ خط به طول ٦ متر و به فاصله خطوط ٢٠ سانتی متر از یک دیگر کشت شدند و تر اکم بذر هر رقم بر اساس ٣٥٠ دانه در هر متر مربع محاسبه گردید . در طول دوره رشد صفاتی نظیر درصد سبز مزرعه ، درصد خسارت سرما ، ارتفاع بوته ، تعداد روز تا گلدهی ، تعداد پنجه بارور، تاریخ رسیدن ، وزن هزار دانه ، زودرسی ، مقاومت به آفات و امراض و سایر خصوصیات زراعی با رقم شاهد آزمایشی مورد مقایسه قرار گرفت و سرانجام ارقام برتر در سازگاری وسیع ، عملکرد بیش تر و پایداری عمل کرد جهت کشت در مناطق مورد بررسی انتخاب و بهترین رقم برای منطقه مشخص گردید . بدین ترتیب که درهر سال در هرمنطقه پس از برداشت ، تجزیه واریانس ساده انجام و به کمک تجزیه واریانس مر کب بر اساس امید ریاضی میانگین مربعات برروی عملکرد دانه اثرات اصلی و اریته ها، زمان ها ، مناطق و اثرات متقابل دو طرفه واریته ×زمان، واریته × منطقه، زمان ×منطقه، و اثرات سه جانبه واریته × سال × مناطق مورد بررسی قرارگرفتند و نهایتًا به منظور تعیین سازگاری و پایداری عمل کرد ارقام از متدهای لین وبینز (واریانس درون مکانی)، درصد ضریب تغییرات و همچنین واریانس جهت تعیین پایداری رقم درهر منطقه و در نهایت برای کل مناطق مورد بررسی قرارگرفت. جدول تجزیه واریانس مر کب سه ساله نشان داد که بین سال ها اختلاف بسیار معنی داری وجود دارد . مقایسه میانگین سال ها نشان داد که سال زراعی 82-81 بیشتر ین عمل کرد را تولید نموده و در گروه های A و B قرار گرفتند و سال های زراعی 84-83 و 83-82 به ترتیب در گروه های C و B قرار گرفتند و ملاحظه گردید که در بین ارقام مورد آزمایش اختلاف بسیار معنی داری وجود داشت که با عنایت به مقایسه میانگین تیمارها رقم شماره ٨ با نام Kitehin/Mullers Sheydala//… و رقم شماره ٩ با نام Yea 168. 4/Ywa 605.5 به ترتیب با تولید ٤٢٥٠ و ٤٢٢٢ کیلوگرم در هکتار نسبت به شاهد جو سهند به ترتیب ٢٤ و ٢٣ درصد افزایش عمل کرد نشان دادند و از نظرخصوصیات زراعی نیز نسبت به شاهد (جو سهند ) دارای وضعیت مطلوب بودند اثر متقابل رقم x سال نیز معنی دار بود که نشان می دهد ارقام مورد مطالعه عکس العمل های متفاوتی نسبت به شرایط سال داشته بنابراین بر اساس نتایج ارقامی که دارای تغییرات کمتری نسبت به سال های متمادی بوده ارقام پایدار محسوب می شود با عنایت به اینکه رقم شماره ٨ و ٩ را که در طی سال های مورد آزمایش از تغییرات کمتری برخوردار بودند می توان به عنوان رقم پایدار معرفی کرد. با عنایت به جدول تجزیه همبستگی صفات مورد مطالعه عمل کرد دانه با تعداد روز تا گلدهی رابطه مثبت و غیر معنی داری (0.039=r) و با تعداد روز تا رسیدن رابطه منفی و غیر معنی داری (0.228=r) و با ارتفاع گیاه رابطه مثبت و بسیار معنی داری در سطح احتمال یک درصد (0.490=r) و با تعداد پنجه بارور رابطه مثبت و غیر معنیدار (0.009=r) و با وزن هزار دانه رابطه مثبت و معنی دار در سطح احتمال پنج درصد (0.319=r) و همچنین تعداد پنجه بارور با تعداد روز تا گلدهی رابطه مثبت و معنی دار در سطح احتمال پنج درصد (0.315=r) و با ارتفاع گیاه و تاریخ رسیدن رابطه مثبت و بسیار معنی دار به ترتیب (0.406=r) و (0.464=r) در سطح احتمال یک درصد داشتند و تاریخ رسیدن با تعداد روز تا گلدهی رابطه مثبت و بسیار معنی داری (0.676=r) در سطح احتمال یک درصد نشان دادند.

کلیدواژه ها:

عملکرد ، جو ، دیم