برآورد پارامترهای ژنتیکی در برنج با استفاده از روش های مختلف دای آلل گریفینگ

شش واریته ایرانی برنج به نامهای بینام ، دمسیاه ، شاه پسند ، سپیدرود، خزر و والد ۴۶ در محل موسسه تحقیقات برنج کشور در رشت بصورت یک طرح دای آلل کامل با یکدیگر تلاقی و نتاج آن ها به همراه والدین در قالب یک طرح بلوک های کامل تصادفی در کرتهایی بطول ۵ متر و عرض 0/75 متر با فاصله بوته 25×25 سانتی متر ( 60 بوته در هر کرت) و در سه تکرار کشت شدند. نتایج بدست آمده مورد تجزیه واریانس قرار گرفت و با توجه به معنی دار بودن واریانس ژنوتیپ ها از میانگین های موجود مشتمل بر ۶ والد ، ۱۵ تلاقی مستقیم و ۱۵ تلا قی معکوس با روش های چهارگانه گریفینگ و با استفاده از مدل تصادفی تجزیه دای آلل بعمل آمد . مجموع مربعات ژنوتیپ ها به کمک فرمولهای مربوطه به دو جزء ترکیب پذیری عمومی و خصوصی تفکیک و اثرات ترکیب پذیری عمومی برای هر والد و ترکیب پذیری خصوصی برای هر تلاقی برآورد گردید . به کمک جدول تجزیه واریانس دای آلل مقدار واریانس افزایشی و واریانس غالبیت برآورد گردید. از مقادیر فوق الذ کر برای تخمین قابلیت توارث عمومی وخصوصی صفات استفاده شد . تجزیه واریانس ساده در هر یک از چهار روش دای آلل گریفینگ بر روی عمل کرد دانه در گیاه و ص فات زراعی دیگر نشان داد که بین ژنوتیپ ها تفاوتهای معنی داری در سطح ۱% وجود دارد . بدین ترتیب می توان نتیجه گرفت که توان ژنتیک ی لازم در ژنوتیپ های مورد بررسی وجود دارد . تجزیه واریانس تر کیب پذیری نشان داد که در هر چهار روش دای آلل تر کیب پذیری عمومی لاین ها از نظر تمامی صفات معنی دار می باشد . این امر حا کی از اهمیت واریانس افزایشی در توارث این صفات است . در روش های ۱ و ۳ گریفینگ ترکیب پذیری خصوصی تمامی صفات تحت بررسی معنی دار بود ولی در روش های ۲ و ۴ صفات وزن هزار دانه و تعداد پنجه در بوته تفاوتهای معنی داری را از نظر تر کیب پذیری خصوصی نشان ندادند. این نتایج نشان داد که برای بیشتر صفات تحت بررسی بجز صفات مذ کور جزء واریانس غالبیت نیز مهم می باشد . برآورد وراثت پذیری خصوصی که نشان دهنده نسبت واریانس افزایشی به واریانس فنوتیپی می باشد به علت منفی بودن واریانس افزایشی (فقدان واریانس افزایشی) برای صفات تعد اد دانه در خوشه و روزهای نشاء کاری تا رسیدگی کامل دانه معادل صفر بود . برای سایر صفات وراثت پذیریخصوصی متناسب با میزان واریانس افزایشی کم یا زیاد برآورد گردید . برای مثال وراثت پذیری خصوصی برای نسبت طول به عرض دانه قهوه ای برنج برای چهار روش دای آلل بین ۶۵ ٪ تا ۷۱ ٪ و نسبتا زیاد بود در حالیکه صفاتی مانند طول خوشه و عمل کرد دانه در گیاه در هر چهار روش دای آلل به برآورد وراثت پذیری نسبتا ک م منجر شد ( ۱۳ ٪ تا 48%).

کلیدواژه ها:

برنج ، دای آلل ، عملکرد دانه