بررسی سیستم های تناوبی غلات و حبوبات جهت کاهش سطح آیش و حفاظت خاک در شرایط دیم

به منظور تعیین بهترین سطح تناوب در زراعت دیم در منطقه زنجان آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با ٩ تیمار شامل: ١‐- گندم‐ گندم‐گندم ٢‐- نخود‐ نخود‐ گندم ٣‐-گندم‐ نخود‐ گندم -٤‐نخود‐ گندم‐ گندم ٥‐- گندم‐ آیش‐ گندم -٦‐آیش – گندم‐ گندم ٧-‐نخود‐ آیش‐ گندم ٨-‐آیش‐ نخود‐ گندم ٩-‐ آیش‐آیش‐ گندم و در چهار تکرار از سال ١٣٧٩ الی ١٣٨١ در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان اجرا گردید . در پایان دوره آزمایش آزمون خاک از کلیه کرتها تا عمق ٣٠ سانتی متری بعمل آمد، همچنین عملکرد بیولوژیکی و عمل کرد دانه در هر کرت محاسبه شد . نتایج مربوط به تجزیه واریانس آزمون خا ک در خصوص پایداری ساختمان خا ک ازنظر درصد رس قابل انتشار اختلاف معنی داری بین تیمارها در سطح ١ درصد نشان داد . همچنین از نظر درصد مواد آلی خا ک تناوب آیش ‐- آیش‐گندم در گروه اول و تناو ب نخود ‐- گندم -‐گندم در گروه دوم و بقیه تیمارها از نظر آماری در گروه بندی مشتر ک بین این دو گروه قرار گرفتند. نتیجه تجزیه واریانس نشان داد که بین تیمارها از نظر عمل کرد بیولوژیکی و وزن کاه و کلش اختلاف معنی داری وجود ندارد ولی از لحاظ عمل کرد دانه در سطح ٥ درصد اختلاف بین تیمارها مشاهده گردید. در این بررسی بیشترین عمل کرد دانه گندم در سال سوم تناوبدر سطح تناوبی آیش -‐ نخود ‐- گندم و کمترین آن در سطح تناوبی آیش-‐ آیش -‐ گندم بدست آمد که اختلافی معادل ٤٢ درصد را نشان می داد. بررسی سطوح تناوبی و تاثیر آن بر عمل کرد دانه گندم دیم در پایان دوره آزمایش نشان دهنده تاثیر شدید عوامل اقلیمی بخصوص خشکسالی های موجود در سال های آزمایش بر تیمارهای مختلف بوده و بکار گیری سیستم های تناوبی بیشتر و ارقام مقاوم در تحقیقات تکمیلی در منطقه را ایجاب می نماید.

کلیدواژه ها:

تناوب ، غلات ، آیش ، حفاظت خاک