ارزیابی عملکرد عملیات آبخیزداری بر بهبود کیفیت خاک سطحی در اراضی مارنی

آبخیزهای تخریب شده حساس به فرسایش مانند تشکیلات تبخیری و مارنی عمدتاً منشاء تولید رسوب بوده و روانابهای حاصله به صورت سیلابهای مخرب ظاهر میشوند و افزون بر آن سبب کاهش حاصلخیزی خاک گردیده و کیفیت آبرودخانه دائمی را نیز تغییر میدهند. بخش اعظمی از عرصههای مناسب و مستعد کشاورزی و تولیدات منابع طبیعی در حوزه آبخیز آجی چای تخریب یافته و بصورت عرصههایی با توان تولید متوسط تا فقیر درآمدهاند،که ناشی ازسوء مدیریت بهرهبرداری و وجود سازندهای حساس به فرسایش مانند تشکیلات تخریبی و مارنی با پتانسیل بالای تولید رسوب میباشند. رواناب تولیدی از آنها بصورت سیلابهای مخرب ظاهرشده که علاوه بر وارد ساختن خسارت به اراضی پائین دست ، کاهش حاصلخیزی خاک و فقر در پوشش گیاهی به دلیل داشتن املاح قابل توجه میگردد. در این تحقیق اثر اقدامات آبخیزداریبر اراضی مارنی منطقه خواجه در 03 کیلومتری شهر تبریز مورد بررسی قرار گرفته است. بررسی های به عمل آمده در ایستگاه حفاظت خاک و آبخیزداری خواجه، استفاده صحیح از آب و خاک، کنترل سیلاب و رواناب ، ذخیره نزولات آسمانی وسیلابهای سرگردان به همراه عملیات بیولوژیکی به عنوان راه حلی منطقی در افزایش حاصلخیزی اراضی دشتی و دشتهای دامنه ای در اراضی مارنی تعیین شده است. این عملیات به منظور احیاء و افزایش حاصلخیزی خاک ) دستیابی به روش یا روش های احیاء و توسعه آبخیزهای تخریب شده و تغییرات N.P.K در خاک( اجرا شده است. راه کارهای مناسب ایجادشده شامل: بهرهوری از تغییر رژیم هیدرولوژیکی منطقه به جهت استفاده بهینه از نزولات در مقطع مکانی، ایجاد شبکههای کنتورباند، کنتورترنج و بانکتهای هلالی به همراه بذرکاری، درافزایش حاصلخیزی خاک و حل معضل مراتع غیرحاصلخیز مارنی نقش مؤثری داشته است. تغییرات ازت، فسفر و پتاسیم به مدت سه سال در بین افق های ریشه گیاهان در محلعملیات آبخیزداری اجرا شده و شاهدبررسی شد و نتایج اثر بخشی ایجاد سازه های ) کنتور باند، کنتور ترج و بانکت های هلالی در مناطق مارنی( بربهبود کیفیت خاک مثبت ارزیابی شد. که تغییرات عمده ای در افزایش پوشش گیاهی، حاصلخیزی خاک، کاهش فرسایش و رسوب در آن ایستگاه ایجاد شده است.

کلیدواژه ها:

عملیات آبخیزداری ، بانکتهای هلالی ، کنتورباند ، کنتورترنج ، مارن ، ایستگاه تحقیقاتی خواجه