بهینه سازی شرایط کشت در شیشه جهت تولید کالوس رویان زا از قطعات دمگل، میوه، مادگی، بساک و رویان زیگوتی (Pistacia vera L)

گیاه پسته (Pistacia vera L) از تیره آناکاردیاسه (Anacardiaceae) و از راسته ساپیندال یا روتال می باشد. گیاهان این تیره به صورت درخت یا درختچه و دارای مجاری ترشحی شیزولیزوژن محتوی الئورزین می باشند. خانواده از 75 جنس و 600 گونه تشکیل شده و بیشتر در مناطق بین استوایی و معتدله می رویند. گیاهان این تیره چوبی با برگ های ساده و یا مرکب بدون گوشوارک هستند. گل ها منظم ولی گرایش در جهت نامنظم شدن در آن ها دیده می شود. گل ها معمولاً نر ماده و یا تک جنس با کاسه و جام پنج پر ونافه ای ابدیپلوستمون هستند. مادگی شامل سه برچه که فقط یکی از آن ها محتوی تخمکی واژگون و آویخته است. میوه ناشکوفاف غالباً شفت و محتوی دانه ای فاقد آلبومین است. در جنس پسته گل ها فاقد جام هستند. گیاه پسته در مناطق مختلف ایران نظیر دامغانف قزوین، خراسان، کرمان، اردستان و ... پرورش می یابد. بهینه سازی شرایط کشت در شیشه به منظور تولید کالوس رویان زا از جهات مختلفی اهمیت دارد از جمله تحقیقات زیستی برطرف کردن نیاز به پیوند گیاه، یک دست سازی باغات، تولید گیاهان عاری از میکروب و اصلاح گیاهان. در رابطه با رویان زایی پیکری گیاه پسته تحقیقات زیادی صورت نگرفته است و تنها چند تحقیق وجود دارد. در این پژوهش از جدا کشت به دست آمده از درختان باغ پسته استفاده شد. نمونه ی پسته از نوع پسته ی خندان سبزوار بود. قطعات مختلف گیاه نظیر محور گل آذین، مادگی، بساک و میوه ی نارس و رویان زیگوتی استفاده شد. محیط کشت مورد استفاده MS (موراشیک و اسکوگ 1962) بود. از هورمون های گیاهی 2,4-D (2 و 4 دی کلروفنوکسی استیک اسید)، BAP (بنزیل آمینوپورین) استفاده شد. غلظت ساکارز در محیط کشت 30 و 40 گرم در لیتر بود. از زغال فعال و واکشت دادن برای جلوگیری از سیاه شدن محیط استفاده شد. نتایج نشان داد تولید کالوس رویان زا در تمام قطعات گیاه و در شرایط مختلف صورت رفت. مقدار کالوس در شرایط مورد بررسی برای دم گل یا محور گل آذین بیشتر از سایر موارد بود. همچنین در شرایط هورمونی 2,4-D (1 میلی گرم در لیتر) همراه با BAP (1 میلی گرم در لیتر) میزان تولید کالوس رویان زا از قطعه ی دم گل بیشتر از سایر شرایط بود. در رابطه با مادگی شرایط هورمونی 2,4-D (2 میلی گرم در لیتر) همراه با BAP (1 میلی لیتر) بیشترین کالوس به دست آمد. هم چنین محیط شماره 8 برای رویان زگوتی و محیط شماره 5 برای بساک و میوه مناسب بود. تولید کالوس رویان زا در دمگل بیشتر از همه و پس از آن رویان زگوتی، مادگی ، بساک و میوه در درجات بعدی قرار داشتند. نتایج ناشی از تجزیه و تحلیل آماری اختلاف معنی داری را بین جداکشت ها در سطح 5 درصد نشان داد.

کلیدواژه ها:

پسته ، رویان زایی پیکری ، کالوس رویان زا ، کشت در شیشه