آسیب شناسی فرآیند مرمت و نگهداری ابنیه در بافت های واجد ارزش تاریخی و فرهنگی کشور

بافت ها و مراکز با ارزش تاریخی و فرهنگی شهرهای ایران مملو از بناهای ارزشمندی است که متاسفانه به علت عدم توجه کافی در حال فرسودگی و زوال می باشند . از ابتدایی ترین اقداماتی که باید در زمینه حفظ و احیای این گونه بناها برداشته شود ، مرمت آنهاست. مرمت ساختمان های قدیمی به دلایل مختلف و براساس مبانی نظری مدون و یا سیاست های رایج در مدیریت متمرکز این بناها ، دوره ی زمانی نسبتاً درازی را به خود اختصاص داده است. اما قطعاً بناها را نمی توان جدا از محیط در برگیرنده ی آنها و بدون در نظر گرفتن نیازهای روز، مرمت و احیا کرد . اگر به طرح مرمت و احیای بناها در حکم جزیی از طرح بهسازی بافت های کهن و به عنوان بستر دربرگیرنده ی اکثریت قریب به اتفاق ساختمان های قدیمی و واجد ارزش ، معتقد باشیم ، می توانیم مرمت این بناها را در سلسله مراتب تهیه ی طرح های بهسازی و نوسازی در این ساوح جانمایی کنیم : نخستین سطح : تهیه طرح تفصیلی عمومی برای تمامی پلاک های محدوده ی بافت . دومین سطح : شناخت استخوان بندی بافت و طرح تقویت آن . سومین سطح : تک بناهای قدیمی واجد ارزش . چهارمین سطح : تهیه ی الگوی ساخت و سازه ای جدید . این گفتار ، براساس سومین سطح تهیه ی طرح های بهسازی بافت های کهن ، شکل گرفته است . از آنجایی که در فرآیند تهیه ی طرح مرمت و احیای یک بنای قدیمی ، براساس هر ایده و مبانی نظرری ، بدون در نظر گرفتن ویژگی های کالبدی و یافتن پاسخ هایی برای حفظ اجزای ساختمانی و بررسی انطباق آنها با زندگی امروز و نیازهای جدید ممکن نیست ، ضرورت انجام مطالعات آسیب شناسی بنا را به موازات سایر مطالعات ساختمان ، ایجاب می کند. این مقاله سعی دارد در ادامه به تشریح مراحل مختلف مطالعات آسیب شناسی ، تعین آسیب های وارد آمده و شناخت عوامل مختلف آسیب رسان ( طبیعی ، انسانی )، بررسی مصالح به کار رفته و فنون کاربردی و ویژگی های فنی آنها و برخی راه های ترمیم و جایگزینی عناصر ساختمانی در جهت مرمت و نگهداری بناهای دارای ارزش تاریخی و فرهنگی ، بپردازد.

کلیدواژه ها:

مرمت و نگهداری ابنیه تاریخی ، مطالعات آسیب شناسی ، احیای سازه ای ، سیستم های سازه ای نوین ، بافت سازه ای