بررسی ضرورت و عوامل مؤثر در ایجاد نظام یکپارچه مدیریت و پایش توسعه و عمران

نگاهی کلی به شرایط کنونی شهرها و محیط زیست در کشور و آسیب شناسی وضع موجود حاکی از آنست که توسعه ناهماهنگ در عرصه سرزمین و تمرکز امکانات و جمعیت در بخشی از سرزمین، توسعه ناپایدار شهرها و تراکم بی ضابطه در شهرهای بزرگ معضل آفرین شده و زندگی شهروندان را به لحاظ آلودگی های محیطی مورد تهدید قرار می دهد. نبود نظارت مؤثر نهادها بر اجرای طرح های توسعه و عمران شهری باعث عدم اجرای صحیح طرح ها گردیده و برنامه ریزی های شهری نتیجه درخوری در بر نداشته است. در مرحله اجرای طرح ها هم کاربری اراضی بخش های غیر انتفاعی پیشنهادات چون خدمات مورد نیاز شهری اجرا نشده و یا کاربری هائی مغایر با مفاد آن و طرح های بالادست تحقق پیدا کرده است. در زمینه قوانین و مقررات اجرائی و تخصصی شهرسازی و توسعه محیط، قوانین یکپارچه و جامع شهرسازی و توسعه محیطی وجود نداشته و قوانین پراکنده فعلی با نگاهی تمرکز گرا و از بالا به پائین تدوین می شود. نبود نظارت نهادهای تخصصی و مردم نهاد بر توسعه در مقیاس طرح های توسعه و عمران شهری به تشدید این روند کمک کرده است. اینگونه نهادها در زمینه شهرسازی و برنامه ریزی محیطی دارای قدرت و توان تعامل اجتماعی کافی نبوده اند. در فقدان هدفمند بودن نظام مهندسی و ضعف رشته های شهرسازی و برنامه ریزی محیطی در آن، این نظام دارای اهداف توسعه ای پایدار نبوده است. در این شرایط با وجود عرصه های کلان نیازمند برنامه ریزی و پایش، شاغلین در رشته های تخصصی چون برنامه ریزی شهری و منطقه ای در شرایط شغلی نامناسبی به سر برده و حتی بسیاری گرفتار مشکلات معیشتی هستند. این مطالعه کاربردی در صدد یافتن راه هائی برای پاسخگوئی به معضلات کنونی است. فرضیه تحقیق آنست که به نظر می رسد با تلاش در جهت ایجاد نظام یکپارچه مدیریت و پایش و ارزیابی توسعه و عمران در مقیاس شهر و سرزمین، با همکاری دستگاه های مسئول، نهادهای تحقیقاتی و دانشگاه ها، تشکل های حرفه ای و تخصصی و ... می توان این معضلات را حل کرد. تجارب دیگر کشورها هم مؤید آنست که ایجاد این نظام از جمله برنامه های راهبردی است که می تواند آثار ژرفی در روند توسعه شهرها در کشور بجای گذارد. در این مکانیزم نقش و جایگاه برنامه ها و طرح هائی چون طرح کالبدی ملی ( که معمولاً کاربرد آن از طرف مسئولین در پرده ابهام است ) و طرح های توسعه شهری جامع و تفصیلی مشخص شده و هماهنگ با اهداف توسعه پایدار می گردند. در ادامه کوششی که تدوین این مقاله هم بخشی از آنست، تلاش گردیده تا این پیشنهاد و ارائه طریق با طرح در شورای عالی شهرسازی و معماری و مسئولین مرتبط با موضوع مدیریت توسعه و عمران در جریان گذر از مراحل اداری و قانونی قرار گیرد و بتواند بعنوان حرکتی اصلاحی در کشور جاری و ساری شود.