مطالعات مزارع نمونه آزمایشی و تأثیرات آن در مدیریت آب کشاورزی مطالعه موردی: شبکه آبیاری و زهکشی تاکستان

ارزیابی روند افزایش تولید محصولات کشاورزی در ایران در طی نیم قرن گذشته نشان داده است که بدون شک افزایش تولید محصولات کشاورزی در مناطق مختلف کشور از طریق تامین و انتقال آب از منابع به اراضی اتفاق افتاده است. هزینه های مربوط به سرمایه گذاری اولیه و متعاقب آن هزینه های بهره برداری و نگهداری از شبکه های آبیاری و زهکشی از عوامل تعیین کننده توسعه می باشد. مزارع نمونه آزمایشی بیانگر شرایط آینده منطقه پس از اجرای طرح های آبیاری و زهکشی می باشد و بدون ارائه طرح های مزرعه نمونه، هزینه های غیر ضروری اعمال شده به طرح در دوره اجراء و بهر هبرداری و نگهداری ناشناخته و نامشخص می ماند. مطالعات مزارع نمونه آزمایشی با توجه به اهمیت طرح های توسعه آبیاری و زهکشی و لزوم برآورد اهداف موردنظر طراحی و توسعه که کشور را متحمل پرداخت هزین ههای کلان طراحی و اجرای آنها می کند، بسیار مهم است. بسیاری از شبکه های آبیاری نظیر شبکه آبیاری و زهکشی تاکستان به لحاظ موقعیت جغرافیایی و شرایط اجتماعی اهمیت بسزایی حتی در سطح ملی دارند. بنابراین موفقیت این شبکه با توجه به هزینه های اختصاصی به آن با اهمیت خاصی توسط ذینفعان پروژه دنبالمی گردد. در این راستا مطالعات مزارع نمونه آزمایشی برای ارزیابی ضوابط طراحی و اعمال رو شهای بهره برداری خاص (باتوجه به شرایط اجتماعی و وضعیت منابع آب منطقه) یکی از راهکارهای مهم می باشد. انتخاب این مزارع به تبع از اهمیت اهداف مزارع نمونه آزمایشی و همچنین اهمیت مطالعات مربوط به طرح توسعه و بهبود شبکه تاکستان شرایط و ضوابط خاصی دارد. علاوه بر این آزمون مدل شبکه آبیاری و زهکشی طراحی شده در شرایط بهره برداران و حقابه بران هدف و در شرایط مزرعه و با کسب مشارکت فعال آنان، بی تردید از آسی بهای احتمالی جلوگیری نموده و هزینه و ریسک این گروه از طرح را کاهش خواهد داد. در این مطالعه به بررسی نحوه انتخاب این مزارع و طراحیسیستم های آبیاری مربوط به آن پرداخته می شود. نتایج بدست آمده از این مطالعه نشان داد مطالعات مزارع نمونه آزمایشی و اجرای آن در شبکه م یتواند مشکلات بهر هبرداری از شبکه را در شرایط آتی طرح کاهش داده و مدیریت مناسبی در آب کشاورزی صورت گیرد. همچنین با توجه به تلفیقی بودن آب کشاورزی در این منطقه (آب زیرزمینی و سطحی) معیار تأمین آب بخصوص در اراضی انتهایی شبکه معیار مهمی بوده و باید با مدیریت بهره برداری از آب موجود برای مصارف کشاورزی استفاده بهینه به عمل بیاید و توزیع آب در سطح شبکه به صورت متعادل انجام گردد.

کلیدواژه ها:

مدیریت آب کشاورزی ، مزرعه نمونه آزمایش ، تأمین آب مطمئن ، عوامل محیطی ، ارزیابی شاخص ها