پیش بینی اثر اجرای سناریوهای مدیریتی بر میزان تبخیر و تعرق در آبخیز چهل چای رودخانه گرگانرود

تبخیر و تعرق یکی از عوامل هدر رفت آب د ر مناطق مختلف آب و هوایی ایران به شمار می رود. پوشش گیاهی یکی ازعوامل مؤثر بر اجزای چرخه آبی به ویژه فرآیند تبخیر و تعرق محسوب می گردد . آبخیز چهل چای مینودشت ازسرشاخه های رودخانه گرگانرود در استان گلستان با مساحت 25680 هکتار به عنوان حوزه مورد مطالعه انتخاب گردید . دراین مطالعه با استفاده از پنج گزینه مدیریتی (تراسبندی، احداث باغ، اگروفارستری، درخت کاری و علوفه کاری) و با کمک قواعد سناریوسازی، سناریوهای مدیریتی تدوین گردید و نقشه پوشش گیاهی نظیر آن ها در محیط GIS تهیه شد. با کمک نرم افزار کراپ وات، اثر اجرای هر کدام از سناریوها بر میزان تبخیر و تعرق پیش بینی گردید . اساس محاسبات این نرم افزار برای دستیابی به میزان تبخیر و تعرق پتانسیل، معادله پنمن –مونتیث می باشد . پارامترهای اصلی هواشناسی (دمای حداکثر، دمای حداقل، رطوبت نسبی، سرعت باد، ساعات آفتابی و میزان بارندگی) برای دوره آماری 1381 تا 1387 برای اجرای مدل استفاده شدند و برای انواع گونه های گیاهی با توجه به خصوصیات رویشی آن ها ، میزان تبخیر و تعرق به صورت روزانه محاسبه شد . در نهایت برای هر کدام از سناریوها میزان تبخیر و تعرق میانگین ماهانه برآورد شد و نتایجهمه سناریوها با سناریوی یک (وضع موجود ) مقایسه گردید . حداکثر تغییرات نسبی حدود 35 درصد برای سناریوی شماره 10 و در ماه مهر می باشد. با اعمال روش های مدیریتی مناسب می توان تبخیر و تعرق را به عنوان یکی از اجزای مهم چرخه آبی کنترل نمود و در نتیجه بیلان آبی سیستم آبخیز را با توجه به هدف مدیریتی تغییر داد.

کلیدواژه ها:

آبخیز چهل چای ، تبخیر و تعرق ، سناریوی پوشش گیاهی ، مدل پنمن-مونتیث