بررسی و درمان یک نمونه کفش چرمی منحصر بفرد منسوب به دوره ی سلجوقی، مکشوفه از محوطه ی تاریخی قلعه کوه قاین

اقدامات اخیر در حفاظت از آثار چرمی، منجر به تجدید نظر در روشهای سنتی مرمت این آثار شده است. از جملهی این تغییرات، لزوم بررسی ساختاری پیش از درمان است. ساختار این آثار آسیب پذیری زیادی دارد، لذا معمولاً آثاری با جنس چرم، کم- تر در محوطههای مدفون و خشک باقی میماند. از اینرو، بررسی و حفاظت از این قبیل اشیاء نادر با توجه به ارزشهای مستتر در آنها امری ضروری است. در این راستا یک نمونه کفش چرمی، که در جریان آوار برداری سال 1831 در محوطهی تاریخی قلعه کوه قاین به دست آمده بود، مورد بررسی، حفاظت و درمان قرار گرفت. بررسیها گویای استفاده از پوست گوسفند دباغی شده با تاننهای گیاهی در ساخت اثر است و بر اساس آنالیز SEM/EDS وجود 11 درصد کلسیم در ساختار چرم، احتمال استفاده از آهک را جهت موزدایی تقویت میکند. pH چرم در حدود 7.6 بود؛ این میزان pH ، شرایط بسیار مطلوبی برای بقای چرم است. بررسی ساختاری به روش FTIR نیز ساختار چرم را در وضعیت مناسب نشان داد. جهت بررسی الیاف با بزرگنمایی بالا، از میکروسکپ الکترونی روبشی SEM استفاده شد. تصاویر گرفته شده، نشاندهندهی فعالیت جزئی ساپروفیت آسپرژیلوس در چرم است، که گسترش فعالیت آن موجب آسیبهای جبران ناپذیری به ساختار چرم میشد. پاکسازی نمونه، بهروش مکانیکی انجام شد و جهت درمان چرم و نرمسازی از ترکیبی شامل 51 درصد PEG و 51 درصد گلیسیرین در اتانول استفاده گشت و برای آفت زدایی0/25 درصد فنل به مادهی نرمکننده افزوده گردید. بررسی وضعیت الیاف به وسیلهیSEMشرایط مطلوبی را پس ازدرمان نشان داد.

کلیدواژه ها:

سلجوقی ، قلعهکوه قاین ، حفاظت و مرمت ، کفش چرمی ، پلی اتیلن گلیکول