در آمدی بر گاهنگاری نسبی محوطه های ساسانی آذربایجان شرقی با تاکید بر قلعه بختک

از جمله آثار مادی به جا مانده از فرهنگ ها و تمدن های گذشته سفال می باشد، که به عنوان مدرک عمده باستان شناسی در صورتی که در یک چارچوب مناسب مورد بررسی، طبقه بندی و تجزیه و تحلیل قرار گیرد، صرف نظر از ابعاد کاربردیش می تواند در بررسی و مطالعه گاهنگاری نسبی مناطق و دوره بندی های فرهنگی مورد استفاده قرار گیرد. منطقه آذربایجان شرقی دارای محوطه های متعددی از ادوار تاریخی است علی رغم آنکه برخی از این محوطه ها همچون (قلعه ضحاک) مورد بررسی و کاوش قرار گرفته اند، اما تا کنون مطالعات پهنانگر و همه جانبه ای در راستای ارائه گاهنگاری نسبی محوطه های تاریخی منطقه و ارزیابی ارتباطات و بر هم کنشهای آنها در ادوار هخامنشی تا ساسانی انجام نگرفته است. قلعه بختک در شهر لیلان از توابع شهرستان ملکان در استان آذربایجان شرقی واقع گردیده است، روایت های شفاهی که در میان کهن سالان منطقه لیلان جاری است این قلعه را به بختک یکی از وزرای خسرو انوشیروان پاشاه ساسانی منسوب می دارد. در این مقاله با تاکید بر مطالعه و مقایسه شاخصه های گوناگون دو داده کلیدی یعنی سفال و معماری به بررسی گاهنگاری نسبی محوطه قلعه بختک و نسبت گاهنگارانه و روابط آن با دیگر محوطه های ساسانی منطقه پرداخته است. روش تحقیق در این پژوهش تحلیل تطبیقی و با استفاده از ابزارهای گردآوری اطلاعات کتابخانه ای و میدانی می باشد، در نتیجه با بررسی و تحلیل داده های سفالی قلعه بختک با محوطه های همجوار همچون تخت سلیمان و قلعه ضحاک بیانگر آن است که در دوره های میانه اشکانی، ساسانی و پس از اسلام محوطه های استقراری و حاکمیتی برجسته ای در یک شبکه ارتباطی گسترده در منطقه به ظهور رسیده اند.

کلیدواژه ها:

سفال ، قلعه بختک ، گاهنگاری ، آذربایجان. ساسانی