اثر خاک ورزی حفاظتی و تناوب گیاهی بر عملکرد گندم دیم

گندم دیم یکی از محصولات مهم در غرب ایران به خصوص استان همدان می باشد که معمولا در تناوب با آیش کشت می شود .اطلاعات کمی در خصوص موفقیت آمیز بودن بکارگیری تناوبهای مختلف و سیستم های خاکورزی حفاظتی در شرایط دیم وجود دارد. بدین منظور تحقیقی جهت بررسی اثر چهار سیستم خاکورزی در سه تناوب گیاهی بر عملکرد گندم و خواص فیزیکی خاک در یک خاک لوم رسی سیلت دار در ایستگاه تحقیقاتی تجرک (شهرستان کبودر آهنگ) طی دو سال92- 1390 انجام شد. سیستم های خاک ورزی شامل T1 - روش مرسوم (گاوآهن برگرداندار+ سیکلوتیلر مجهز به غلطک) T2 - خاک ورز مرکب ( تیغه های قلمی + غلطک) T3 - خاکورز مرکب ( تیغه های پنجه غازی + غلطک) T4 - کشت مستقیم با دستگاه بذرکار- کودکار کشت مستقیم (طرح ایکاردا) و تناوبهای گیاهی شامل ریال R1- آیش- گندم R2- نخود- گندم و R3- گندم - گندم بود . این تحقیق در قالب طرح آزمایش اسپلیت پلات در سه تکرار اجرا شد. پلات اصلی، تناوب گیاهی و پلات فرعی، روشهای خاکورزی بود. در حین آزمایش برخی خواص فیزیکی خاک شامل: مقاومت خاک و سرعت نفوذ آب در خاک اندازه گیری شد . همچنین عملکرد و اجزا عملکرد گندم تعیین شد . نتایج نشان داد که تیمارهای T1 و T2 بیشترین تاثیر را بر کاهش مقاومت خاک و تیمار T2 بیشترین اثر را بر افزایش سرعت نفوذ آب به خاک داشت. نتایج نشان داد که اثر تناوب گیاهی و روشهای مختلف خاک ورزی و نیز اثرات متقابل آنها بر عملکرد گندم و اجزا عملکرد گندم شامل وزن هزار دانه، تعداد دانه در سنبله و تعداد بوته در مترمربع در سطح احتمال 1 درصد معنیدار بود. از نظر تناوب، تناوب R2 ( نخود- گندم) و از لحاظ خاک ورزی تیمار T4 (کشت مستقیم بادستگاه بذر کار- کودکار کشت مستقیم طرح ایکاردا) بیشترین تاثیر را بر افزایش عملکرد و اجزا عملکردی گندم داشتند.

کلیدواژه ها:

تناوب گیاهی ، خاکورزی ، خواص فیزیکی خاک ، ، دیم