مطالعه شاخص های مقاومت به خشکی ژنوتیپ های نخود

به لحاظ محدودیت آب و میزان بارندگی، 49/78 درصد سطح زیر کشت محصولات زراعی در ایران در شرایط دیم کشت می شوند و عملکرد محصولات زراعی در شرایط دیم 42 درصد شرایط آبی می باشد که اهمیت توجه در کا هش تنش خشکی را گوشزد می کند. بدین منظور آزمایشی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم سرارود در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار بر روی 15 ژنوتیپ نخود در دو محیط بدون تنش و تنش خشکی اجرا گردید. در شرایط بدون تنش تجزیه رگرسیون گام به گام نشان داد فقط دو صفت شاخص میانگین حسابی بهره وری و شاخص تحمل بر روی عملکرد دانه اثر گذاشتند و در مدل باقی ماندند ضمن این که دارای اثر مثبت بودند. این دو شاخص با عملکرد دانه همبستگی مثبت معنی داری در سطح احتمال 1% داشتند. تجزیه رگرسیون گام به گام در شرایط تنش نشان داد صفات شاخص تحمل، شاخص میانگین حسابی بهره وری و تعداد دانه در بوته بیشترین تأثیر را بر روی عملکرد دانه داشته اند ودر مدل باقی ماندند و شاخص تحمل دارای اثر منفی و شاخص میانگین حسابی بهره وری و تعداد دانه در بوته دارای اثر مثبت بودند. بیشترین اثر مستقیم مربوط به میانگین حسابی بهره وری (1/326) و شاخص تحمل دارای اثر منفی در حد متوسط (0/524-) بود. اثر غیر مستقیم شاخص تحمل بر روی عملکرد دانه از طریق میانگین حسابی بهره وری بسیار بالا (0/985) بود. شاخص میانگین حسابی بهره وری و تعداد دانه در بوته با عملکرد دانه همبستگی مثبت معنی داری در سطح احتمال 1% نشان دادند ولی شاخص تحمل اثر معنی داری را با عملکرد دانه نشان نداده بود. مقایسه دو تجزیه در شرایط بدون تنش و تنش حاکی از این بود که هر گاه گیاه با شرایط دشوار رطوبتی مواجه می شود صفت تعداد دانه در بوته به عنوان یک عامل تأثیر گذار بر روی عملکرد دانه بروز می نماید. بنابراین می توان در شرایط دیم از این صفت به عنوان یک شاخص گزینشی مثبت استفاده نمود.

کلیدواژه ها:

خشکی ، سرآرود ، شاخص های مقاومت ، نخود