اثر تاریخ کاشت بر تحمل به تنش سرما در ژنوتیپ های گندم با تیپ رشد پائیزه، بهاره و بینابین

سرمازدگی زودرس پائیزه و دیررس بهاره اغلب خسارت هایی را به تولید گندم شمال غرب ایران تحمیل می نمایند. جهت بررسی تحمل به تنش سرما در ژنوتیپ های گندم، آزمایشی تحت شرایط گلخانه در قالب طرح کاملاً تصادفی و مزرعه ای با طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تاریخ کاشت 20 مهر، 10 و 30 آبان ماه در سال زراعی 7-1386 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی ساعتلوی ارومیه بر روی 15 ژنوتیپ گندم با سه تیپ رشد پائیزه، بینابین و بهاره انجام گرفت. بیشترین و کمترین میازن نشت یونی به ترتیب مربوط به ژنوتیپ های با تیپ رشد بهاره و بینابین بود. در مرحله شش برگی (60 روز پس از کاشت)ژنوتیپ های با تیپ پائیزه شامل سایسون، ارتن، گاسکوژن، C-82-12, C-81-14، به همراه الوند، مهدوی و زرین با تیپ رشد بینابین در مرحله رشد رویشی بوده ولی ژنوتیپ های بهاره به اسامی شیراز، پیشتاز، M-81-13, M-79-7 و کویر با دو ژنوتیپ بینابین مرودشت و طوس وارد فاز زایشی و حساس به سرما شدند. ژنوتیپ های با تیپ بهاره از حداقل عملکرد دانه و اجزای آن نسبت به سایر تیپ های رشد برخوردار بودند. ژنوتیپ های با تیپ رشد بینابین ماده خشک کل بیتر و ارتفاع زیادیری داشتند. ژنوتیپ C-82-12 از نشت یونی پائین و حداقل دمای لازم برای زنده ماندن 50 درصد بوته ها با 35- درجه سانتیگراد از میانگین عملکرد دانه و ماده خشک بالا برخوردار بود. در مقابل ژنوتیپ M-79-7 بیشترین نشت یونی، دامنه تغییرات و انحراف معیار برای صفات عملکرد دانه و ماده خشک در بین سه تاریخ کاشت داشت و حداقل دمای لازم برای زنده ماندن 50 درصد بوته ها 30- درجه سانتیگراد بود. در بین اجزای عملکرد صفت تعداد سنبله در متر مربع همبتسگی مثبت معنی داری با عملکرد دانه داشت. داشتن همبستگی منفی معنی دار بین صفت نشت یونی با ماده خشک کل و عملکرد دانه می تواند به عنوان معیار غیر مستقیمی جهت غربال ژنوتیپ های متحمل به تنش سرما به کار برده شود.

کلیدواژه ها:

تجزیه پروبیت ، تنش سرما ، گندم و عملکرد دانه