فرآیند آسیب شناسی و شناخت عوامل تخریب انسانی و طبیعی در ابنیه تاریخی (با تاکید بر جایگزین سازی عناصر، جهت استحکام بخشی و مقاوم سازی )

بافت ها و مراکز با ارزش تاریخی و فرهنگی شهرهای ایران مملو از بناهای ارزشمندی است که متاسفانه به علت عدم توجه کافی در حال فرسودگی و زوال میباشند. از ابتدایی ترین اقداماتی که باید در زمینه حفظ و احیای این گونه بناها برداشته شود ، مرمت آنهاست . مرمت ساختمان های قدیمی به دلایل مختلف و بر اساس مبانی نظری مدون و یا سیاست های رایج در مدیریت متمرکز این بناها ، دوره ی زمانی نسبتاً درازی را به خود اختصاص داده است. اما قطعاً بناها را نمی توان جدا از محیط در برگیرنده ی آنها و بدون در نظر گرفتن نیازهای روز، مرمت و احیا کرد . اگر به طرح مرمت و احیای بناها در حکم جزیی از طرح بهسازی بافت های کهن و به عنوان بستر دربرگیرنده ی اکثریت قریب به اتفاق ساختمان های قدیمی و واجد ارزش ، معتقد باشیم ، می توانیم مرمت این بناها را در سلسله مراتب تهیه ی طرح های بهسازی و نوسازی در سطوح زیر جانمایی کنیم :نخستین سطح : تهیه طرح تفصیلی عمومی برای تمامی پلاک های محدوده ی بافت .دومین سطح : شناخت استخوان بندی بافت و طرح تقویت آن سومین سطح : تک بناهای قدیمی واجد ارزش .چهارمین سطح : تهیه ی الگوی ساخت و سازه ای جدید .این گفتار، بر اساس سومین سطح تهیه ی طرح های بهسازی بافت های کهن ، شکل گرفته است . از آنجایی که در فرآیند تهیه ی طرح مرمت و احیای یک بنای قدیمی ، براساس هر ایده و مبانی نظری ، بدون در نظر گرفتن ویژگی های کالبدی و یافتن پاسخ هایی برای حفظ اجزای ساختمانی و بررسی انطباق آنها با زندگی امروز و نیازهای جدید ممکن نیست، ضرورت انجام مطالعات آسیب شناسی بنا را به موازات سایر مطالعات ساختمان، ایجاب می کند. این مقاله سعی دارد در ادامه به تشریح مراحل مختلف مطالعات آسیب شناسی، تعیین آسیب های وارد آمده و شناخت عوامل مختلف آسیب رسان (طبیعی ، انسانی)، بررسی مصالح به کار رفته و فنون کاربردی و ویژگی های فنی آنها و برخی راه های ترمیم و جایگزینی عناصر ساختمانی در جهت استحکام بخشی و مقاوم سازی بنا ، بپردازد