بررسی سیر ملاحظات دفاع غیرعامل و مدیریت بحران در زیرساخت ها؛نمونه موردی سد مخزنی هراز

کشور ایران از گذشته بسیار دور تا کنون بصورت مستمر در معرض تهدیدات گوناگون طبیعی و انسان ساخت قرار داشته است. از همین رو کسب آمادگی لازم در مقابل این خطرات به منظور جلوگیری از هدر نرفتن منابع ملی از اهمیت بالایی برخوردار است. با توجه به اهمیت تاسیسات و سازه های آبرسانی، در بلایای طبیعی و گاهی در عملیات تخریبی و خرابکاری دشمن، این تاسیسات بهعنوان مراکز راهبردی مورد هدف قرار میگیرند که ممکن استنجرم به آسیب جدی به جامعه و گاهی ایجاد بحرانهای امنیتی شود.به منظور حفظ آمادگی و مقابله با تهدیدات طبیعی، برنامه های مدیریت بحران تهیه میشوند. از طرفی برای مقابله با انواع تهدیدات انسان ساخت نیاز به تهیه برنامه های دفاع غیرعامل می باشد. در این میان، تهدیدات نظامی موضوعی است که با توجه به موقعیت ژیوپلتیک و ژیواستراتژیک ایران، بویژه در دهه اخیر اهمیت خاصی یافته است. برای مقابله با تهدیدات نظامی، مطالعات دفاع غیرعامل در زیرساخت ها و پروژه های مختلف عمرانی نظیر سد، نیروگاه، پتروشیمی و غیره در دستور کار نهادها و سازمان های ذیربط قرار گرفته است. مطالعات دفاع غیرعامل با شناخت و تحلیل اثرات اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی حملات احتمالی نظامی به پروژه های مورد نظر و بازخورد این اثرات بر حیات مردم ساکن مناطق تحت نفوذ آنها به ارایه برنامههای پیشگیری و مقابله در زمان وقوع حملات می پردازد.در این مقاله با استفاده از مطالعات دفاع غیرعامل برای سد مخزنی هراز، واقع در 20 کیلومتری جاده آمل- تهران، ابتدا به طبقهبندی تهدیدات غالب در محدوده مورد نظر پرداخته شده است. سپس با بررسی تطبیقی، مقایسهای چرخه مطالعات دفاع غیرعامل و مدیریت بحران، امکان کاربرد مطالعات دفاع غیرعامل در برنامه های مدیریت بحران مورد بررسی قرار گرفته است. در نهایت یک چارچوب پیشنهادی به منظور همپوشانی این مطالعات ارایه شده است.

کلیدواژه ها:

مدیریت ساخت ، مدیریت بحران ، دفاع غیرعامل ، زیرساخت ، سد مخزنی هراز