بررسی نقش هسته مرکزی و فیلتر و اثر متقابل آنها در سدهای خاکی و سنگریزه ای

احداث سدهای خاکی به منظور تنظیم و ذخیره آب صورت می‌گیرد. در حالیکه در گذشته به علت امکانات محدود و عدم شناخت قوانین مکانیک خاک، ارتفاع سدها و بندهای انحرافی خاکی، از مقدار معینی بیشتر نمی‌شد، امروزه با پیشرفت امکانات تکنولوژی و مطالعات در زمینه علم مکانیک خاک، سدهای خاکی با ارتفاعهای قابل ملاحظه‌ای احداث می‌شوند. در سدهای خاکی و سنگریزه‌ای، وظیقه آب‌بندی و نگهداری آب پشت سد به عهده" هسته مرکزی" است و جلوگیری از فرسایش پیش رونده هسته نیز از وظایف "فیلتر" می‌باشد که به عنوان یک پوشش دفاعی عمل می‌نماید. بنابراین در تمام سدهای خاکی و سنگریزه‌ای نشست غیرمنتظره نباید منجر به شکست سد شود. بهمین منظور فیلتر به گونه‌ای طراحی شود که توانایی متوقف کردن دانه‌های متحرک را داشته باشد و بدون متوقف کردن جریان آب، از فرسایش هسته سد جلوگیری نماید. دلایل متعددی از جمله اجرای نامرغوب بدنه سد، واگرایی رُس، نشست‌‌های نامتقارن بخش‌های تکیه‌گاهی و مرکزی، گسیختگی‌های هیدرولیکی، نیروهای زلزله و..... در این گونه سدها منجربه ایجاد جریان تراوشی زیادی به سمت فیلتر پایین دست هسته می‌شود که براثر آن و عملکرد ناموفق فیلترسد، ممکن است مصالح هسته شسته شوند و اگر فیلتر قادر به جلوگیری از این حرکت نباشد ترک ایجاد شده به مرور زمان گسترش یافته و به خرابی کلی سد منجر می‌شود.به همین دلیل اثرات متقابل هسته سدهای خاکی و فیلتر از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است که در این مقاله با توجه به تحقیقات صورت گرفته در این زمینه، به آن پرداخته شده است.