بررسی آلودگیهای غرنقطه ای (NPS) خاکهای رسوبی دشت خوزستان به هیدروکربنهای آرماتیک حلقوی (PAHs)

هیدروکربن های آروماتیک چندحلقه ای در طی فرایند احتراق ناقص سوختهای فسیلی، بویژه در مراکز صنعتی تولید مواد نقشی ایجاد و در محیط زیست پراکنده می شوند. این ترکیبات پس از تولید جذب سطوح ذرات معلق هوا و با ذرات خاک می شوند با گذشت زمان به آبهای سطحی و زیرزمینی نفوذ و در محیط زیست منتشر می گردند و تهدیدی جدی برای سلامتی انسان حیات وحش می باشند. سراطانزایی بعضی از این ترکیبات مانند ترکیب بلروپایرن به اثبات رسیده است. با توجه به وجود فرایندهای احتراق سوختهای فسیلی ناقص و وقایع تأسف بار احتراق ناقص و عمدی حاصل از آتش سوزی های چاههای نفتی کویت و عراق و هم مرزی و نزدیکی این کشورها با این استان، بررسی وضعیت هیدروکربنهای آروماتیک حلقوی در خاکهای رسویب دشت خوزستان از منابع غیرنقطه ای هدف این پژوهش قرار گرفت. برای این منظور از خاکهای رسوبی و سطحی در استان و از بیش از 200 محل نمونه برداری گردید و حدود 1800 اندازه گیری برای 16 هیدروکربور آرماتیک حلقوی که توسط آژانس حفاظت محیط زیست امریکا (USEPA) از ترکیبات خطرناک محسوب گردیده با دقتی در حد ppb انجام شد. در ضمن بر روی نمونه های خاک پارامترهای TN, TOC, OM, pH, ECe و دانه بندی ذرات خاک که در جذب و تجزیه این ترکیبات می توانند مؤثر باشند اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد که غلظت PAH کل در این خاکها بالاتر از حد آستانه و دارای گستره ای برابر با 0/1 تا 280 و متوسط 87/8 میکروگرم بر کیلوگرم می باشد. غلظت PAH ها بصورت جداگانه و کل از دامنه تغییرات بالایی برخوردار بود این تغییرات برای نفتلین بین 2 تا 214 میکروگرم بر کیلوگرم بدست آمد. اختلاف معنی داری بین مقادیر PAH اندازه گیری شده در نمونه خاکهای بخش جنوبی استان با نمونه های بخش شمالی مشاهده گردید. برای اکثر PAH غلظت بدست آمده در خاک سطحی بالا بوده و با افزایش عمق این مقدار کاهش می یافت. با توجه به بالا بودن مقادیر بدست آمده بنظر می رسد مسئله پاکسازی خاک های آلوده رسوبی استان به این ترکیبات به دلیل انتقال آنها به زنجیره غذایی بسیار حائز اهمیت بوده و باید مورد بررسی دقیق تری قرار گرفته و توجه بیشتر بهداشت محیط و حفاظت محیط زیست ایران را می طلبد. خصوصاً اینکه فرایند احتراق ناقص سوختهای فسیلی، بویژه در مراکز صنعتی در جنوب غرب کشور همچنان ادامه دارد.

کلیدواژه ها:

هیدروکربنهای آرماتیک حلقوی (PAHs) ، جنگ اول خلیج فارس ، دشت خوزستان ، جنوب غرب کشور