نقش مسجد در افزایش سرمایه اجتماعی در شهرهای اسلامی

سرمایه اجتماعی را می توان در پیوند، تعامل، کنش و روابط افراد جامعه با یکدیگر جستجو نمود. البته در این میاننباید از نقش نهادهای مدنی و دموکراتیک و نیز دولت در تقویت چنین فضاهایی غافل شد. یکی از این فضاهای با ارزش که نقش بسیار مؤثری در افزایش سرمایه اجتماعی در میان مردم دارند، نهادهای دینی و مذهبی هستند که تداوم حضور بناهای مذهبی در فرم و ساختار شهر از زمان ایجاد اولین شهرهای اسلامی تاکنون با حیات آنها همراه بوده است. این پژوهش، ضمن معرفی عملکردهای مسجد در شهرهای اسلامی به یافتن ارتباط میان این عملکردها و جایگاه مسجد با سرمایه اجتماعی در شهرهای اسلامی می پردازد. به همین منظور، سعی شده که با استفاده از روش اسنادی و جمع آوری اطلاعات اولیه پرداخته و از طریق مشاهده و استفاده از منابع کتابخانه ای عوامل سرمایه ساز در مسجد و نقش آن در افزایش سرمایه اجتماعی مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد. یافته های این تحقیق بیانگر این مطلب است که حضور این کاربری بیشتر به دلیل اعتقاد مسلمانان به حضور این بنا در شهرهای اسلامی است و مسجد، به عنوان مهمترین سرمایه هویت بخش دینی و فرهنگی، موجب تقویت روح جمع گرایی، انعطاف و نظم پذیری مسلمانان شده و نشانی از هویت و عدالت در اسلام است. در واقع، مساجد در محلات شهری می توانند ضمن برطرف نمودن تضادهای موجود در جامعه، بر انسجام اجتماعی تأکید کرده و به عنوان کانون تجمع مردم در یک مکان، حرکات و رفتارهای مذهبی و اجتماعی و سیاسی مردم را هماهنگ سازند.

کلیدواژه ها:

سرمایه اجتماعی ، مسجد ، تعاملات اجتماعی ، شهرهای اسلامی