بررسی امکان تولید رنگدانه های طبیعی بیکسین و نوربیکسین از دانه آناتو

امروزه آگاهی مصرف کنندگان از خطرات ناشی از مصرف رنگ های سنتزی، منجر به افزایش روزافزون تقاضا برای رنگهای طبیعی مانند اناتو در صنایع مختلف غذایی شده است. رنگ آناتو (E160b) از پریکارپ دانه های گیاه گرمسیری بیکسا اورلانا (Bixa orellana) به دست آمده و کاربردهای گسترده ای در صنایع غذایی، داروسازی و تولید مواد آرایشی و بهداشتی دارد. در دانه های آناتو کاروتنوئیدهای مختلفی شناسایی شده اند اما رنگدانه اصلی آن بیکسین می باشد که بیش از 80 درصد کل محتوی کاروتنوئیدهای آناتو را تشکیل می دهد. بیکسین یک مونو متیل استر بوده و وربیکسین نیز فرم محلول درآب آن می باشد که از نظر ساختاری یک دی کربوکسیلیک اسید است. هدف این پژوهش در مرحله نخست استخراج بیکسین با استفاده از روش ماسراسیون و حلال مناسب از دانه آناتو و در مرحله دوم تبدیل شیمیایی آن به نوربیکسین از طریق فرایند صابونی کردن و استحصال پیگمان محلول در آب و بررسی راندمان استخراج و ویژگی های رنگی پیگمان های استحصالی بوده است. در این پژوهش استخراج اولیه رنگدانه های آناتو با استفاده از حلال اتانول و آب به نسبت حجمی 93:7 و تحت شرایط دمایی معین انجام شد. سپس عملیات صابونی کردن با استفاده از محلول سود با نسبت مولی 1:3 به مدت زمان معین صورت گرفت. راندمان استحصال در هر دو مرحله تعیین شد و ویژگی های رنگی پیگمان ها با استفاده از دستگاه هانترلب و بصورت ارزش های CIELAB شامل *L (روشنی)، *a (قرمزی- سبزی) و *b (زردی- آبی) تثبت گردید. پارامتر خلوص رنگ (*C) یا کروما نیز از طریق تبدیل مختصات کارتزین (*a*, b) به مختصات قطبی و بر اساس فمرول محاسبه شد. بر اساس نتایج بست آمده، متدولوژی اجرا شده با راندمان حدود 3.84% استحصال بیکسین و 3.1% نوربیکسین همراه بود. تعیین شاخص های رنگی حاکی از محدوده رنگ قرمز زرد برای رنگدانه های استحصالی بود. همچنین همبستگی بالایی میان شاخص های رنگی بدست آمده در روش دستگاهی هانترلب و پردازش تصویر مشاهده شد.

کلیدواژه ها:

آناتو ، بیکسین ، نوربیکسین ، ماسراسیون ، هانترلب