بررسی روش های کاهش میزان مایکوتوکسین ها در غلات

غلات مهمترین منبع غذایی برای انسان و دام بوده و مقادیر قابل توجهی از پروتئین، فیبر رژیمی و کربوهیدرات راتامین می کنند. اصلی ترین غلات مورد استفاده انسان شامل گندم (تریتیکوم)، برنج، ذرت و جو میباشد که همواره درمعرض آلودگی توسط کپک های توکسین زا قرار دارند. مایکوتوکسین ها متابولیت های ثانویه ای هستند که توسط سویههای آسپرژیلوس، فوزاریوم و پنی سیلیوم و در محدوده ی وسیعی از محصولات کشاورزی، قبل، حین و بعد از برداشتتولید می شوند و سبب بروز مسمومیت حاد و مزمن، مسمومیت عصبی، اثرات سرکوب کننده سیستم ایمنی، ناهنجاریهای جنینی، جهش زایی، سرطان زایی در انسان و دام و تحمیل خسارات اقتصادی فراوان به بخش کشاورزی می شوند.کپک غلات را می توان به دو گروه کپک های مزرعه ای و کپک های انباری تقسیم بندی نمود. جنس های آسپرژیلوس وپنی سیلیوم کپک معمول انباری بوده و در مراحل مختلف حمل و نقل، خشک کردن، انبارکردن و بسته بندی نامناسببر روی محصول ظاهر میشوند. غذای آلوده منبع اصلی انتقال مایکوتوکسین ها به شمار می رود. مهمترین انواعمایکوتوکسین ها در محصولات کشاورزی و غذایی شامل آفلاتوکسین ها، فومونیسین، اکراتوکسین، زئارالنون وتریکوتیسین می باشند. انواع آفلاتوکسین در غلات (ذرت، برنج و گندم) و زئارالنون به ویژه در ذرت وجود دارد. آلودگیبا اکراتوکسین غالبا در زمان نگهداری روی میدهد و در انواع غلات به ویژه ذرت وجود دارد. مقاومت حرارتی بالایمایکوتوکسین ها در حین فرآوری مواد غذایی مشکلات جدی برای سلامتی انسان و دام ایجاد کرده است. امروزه بهمنظور جلوگیری از مسمومیت مایکوتوکسینی، روش های مختلفی مورد استفاده قرار می گیرند که به فناوری های قبلو بعد از برداشت تقسیم می شوند. روش های کنترل قبل از برداشت نظیر عوامل محیطی مناسب، کشاورزی و عملیاتتولید خوب و شرایط انبارداری صحیح است، همچنین در روشهای کنترل بعد از برداشت نیز می توان از روش هایفیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی بهره جست. روشهای فیزیکی کاهش مایکوتوکسین ها شامل جداسازی دانه های آلوده،شستشو و غوطه ور کردن، اشعه دهی و فیلتر کردن و جذب است. انواع مواد شیمیایی نظیر بازها (آمونیاک)، عواملاکسید کننده (هیدروژن پراکسیدو اوزون) و اسیدهای آلی (فرمیک و پروپیونیک اسید) را می توان جهت سم زداییبکار برد. به دلیل محدودیت سم زدایی فیزیکی و شیمیایی از قبیل کاهش کیفیت، هزینه بالا، ظرفیت اتصال کم واثرات نامطلوب بر سلامت انسان، کاربرد روش های بیولوژیک جهت اطمینان از ایمنی مواد غذایی ضروری است. انواعمختلفی از باکتری (سویه های بروی باکتریوم وباسیلوس)، کپک (نظیر کولونوستاچیس روزئا و ائروبازیدیوم پولولانس)،مخمر (ساکارومایسس سرویزیه و پیشیا آنومالا) ترکیبات ضد قارچ طبیعی (اسانس های روغنی طبیعی و پلی فنولو فلاونوئیدها) از طریق اتصال به مایکوتوکسین ها و جذب آنها توانایی تخریب زیستی این ترکیبات را دارند.

کلیدواژه ها:

سم زدایی ، فیزیکی ، شیمیایی ، بیولوژیکی