عوامل موثر بر تولید ضایعات غذایی: تحلیل رفتار مصرف کنندگان

با توجه به اینکه تا سال 2050 جمعیت جهان بالغبر 3 / 9 میلیارد نفر خواهد بود، ضروری است ضایعات غذایی بهمنظور افزایش میزان غذای در دسترس و کاهش قیمت غذا، کاهش یابد. ضایعات غذایی به طور گسترده به میزان غذایقابل خوردن پس از برداشت اشاره دارد که برای مصرف انسان موجود بوده ولی به هر دلیلی استفاده نمی شود. ازدسترس خارج شدن مواد غذایی ممکن است در هر نقطهای در طول زنجیره تامین غذا در نتیجه رفتار نامناسب وهمچنین فقدان فنآوری رخ دهد. اما در بسیاری از منابع عبارت ضایعات غذایی به معنای عدم استفاده از غذا درمراحل انتهایی زنجیره غذا (توزیع و مصرف) تعریف شده است. لذا تحلیل رفتار مصرف کنندگان به عنوان یکی ازعوامل تولید کننده ضایعات غذایی حائز اهمیت است. تحلیل رفتار مصرف کنندگان و شناسایی علل اصلی تولیدضایعات غذایی مبنایی فراهم میکند که روش های متناسب تری برای مدیریت این ضایعات اتخاذ گردد. در این مطالعهکه به شیوه کتابخانه ای انجام شده، هدف اساسی بررسی مطالعات انجام شده در خصوص علل تولید ضایعات غذایی درمراحل انتهایی زنجیره غذا (توزیع و مصرف) است. نتایج نشان داد که به طور کلی علل تولید ضایعات غذایی در مرحلهتوزیع و مصرف در دو مقوله اصلی قرار می گیرد؛ مقوله اول رفتار مصرف کننده مقوله دوم عوامل خارج از کنترل فرد.عللی که در مقوله اول قرار دارند عبارتاند از مهارت های اقتصادی ضعیف در خانواده، تفسیر و برداشت غلط ازبرچسب های غذایی، حساسیت بالا به بهداشت مواد غذایی، تمایل نداشتن به خوردن باقیمانده غذا، تمایل به ذخیرهمواد غذایی، عدم احساس نگرانی از دورریز مواد غذایی، عدم نگرانی درباره گرسنگی سایر افراد، عدم نگرانی هایزیست محیطی و بسیاری موارد دیگر. در مقوله دوم که شامل عوامل برون فردی است پنج علت اصلی تولید ضایعاتغذایی قرار دارد که عبارتند از: بعد خانوار، محرک های انگیزشی در فروشگاه ها، تبلیغات (تشویق به مصرف گرایی)،صرفه اقتصادی، دور بودن مراکز خرید و محدود بودن دفعات مراجعه برای خرید محصولات غذایی. در ایران یکی ازمهمترین دلایل تولید ضایعات غذایی در مرحله توزیع و مصرف تمایل به ذخیره مواد غذایی است که با بررسی وضعیتموجود کشور میتوان دریافت که بروز چنین رفتاری از سوی مصرف کنندگان تحت تاثیر تجربه فشارها و تنش هایاقتصادی بوده است. به طوریکه قیمت 20 قلم از اقلام غذایی اصلی در رژیم غذایی ایرانیان، تغییرات چشمگیری بامیانگین رشد 638 درصد داشته است. این رفتار، مقدار غذای موجود در بازار را کاهش داده و با ایجاد تقاضای شلاقیبه نوبه خود مسائل بهداشتی را در پی دارد که از آن جمله میتوان به گرایش به مصرف غذای با کیفیت تغذیه ایپایین اشاره کرد که در نهایت منجر به افزایش ضایعات غذایی میشود. با توجه به اینکه بیشتر محرک هایشناسایی شده در این امر در کشور ما با جنبه های فرهنگی مرتبط هستند، تعمق بیشتر در این زمینه برای درک جامعاین پدیده مورد نیاز است. استفاده از هر اقدامی در زمینه بهبود وضعیت فرهنگی در کشور از جمله تشکیل کمپین هایآموزشی و استفاده از رسانه ها جهت افزایش آگاهی عمومی در زمینه تولید ضایعات غذایی می تواند در کاهش اینضایعات موثر واقع شود.

کلیدواژه ها:

تلاف مواد غذایی ، زنجیره غذا ، مصرف گرایی