تأملی درنسبت فرد و جامعه ازدیدگاه علامه طباطبایی ودلالت های تربیتی آن

هدف از این نوشتار شناخت دیدگاه علامه طباطبایی نسبت به فرد و جامعه و تبیین اثر تربیتی این دیدگاه است. بدین منظور، پژوهش حاضر به روش تحلیلی_اسنادی، با توجه به ادبیات موضوع و پژوهش های انجام شده، ابتدا موضوع فرد و جامعه از نظر مکاتب لیبرالیسم، اگزیستانسیالیسم(رویکردهای فردگرایانه) و مکاتبی چون عاملیت ساختار(رویکردهای جمعگرایانه) را مورد بررسی قرار داده و سپس، دیدگاه علامه طباطبایی را به واسطه داشتن مبانی هستی شناسی و انسان شناسی و معرفت شناسی اسلامی(که با رویکردهای ذکرشده قبلی متفاوت است) بررسی می کند. براساس یافته ها انسان در بینش اسلام و قرآن دارای فطرت الهی، آگاه، آزاد، مختار، مسئول، و مکلف بوده و علیرغم وجود ساختارهای اجتماعی، تصمیم گیرنده نهایی، خود فرد است و حتی مأمور به تغییر ساختارهای موجود می باشد. علامه اصالت را از آن فرد و جامعه توأمان می داند. ایشان هر فرد را منحصر به فرد و تأثیرگذار می انگارد اما هر یک از افراد را جزیی از جامعه می داند، همینطور برای جامعه نیز هویت مستقلی قائل است و به تأثیر عمیق آن بر افراد جامعه معتقد است. در پایان اینکه رویکردهای فردگرا وجمع گرا به مقوله ها و التزامات فرد واجتماع از دیدگاه خود؛ بطور مستقل توجه دارند و این موضوع حتی در رویکردهای تلفیقی نیز تکرار شده است. درحالیکه از دیدگاه علامه همزمان با تأکید بر فرد و ویژگی های منحصربه فرد او، به اجتماع نیز توجه دارد و مجموع ویژگی های افراد جامعه را در راستای اهداف جامعه می داند, لذا هم به تربیت فرد صالح برای ایجاد جامعه تربیتی و هم به تشکیل جامعه صالح برای تربیت افراد صالح نظر دارد.

کلیدواژه ها:

اصالت فرد ، اصالت جامعه ، مکاتب اجتماعی ، تربیت اسلامی