بررسی روند آبدهی و رسوبدهی رودخانه سفیدرود

در سالهای اخیر به دلایلی از جمله عدم کنترل آبخیزداری در حوزه آبریز رودخانه و از بین رفتن پوششهای گیاهی و نیزجوان بودن تشکیلات زمین شناسی حوزه، مقادیر رسوبات ورودی به مخزن سد سفیدرود، به مراتب بیشتر از مقادیر تخمین زده شده بودهاند که این امر به مرور زمان باعث پر شدن مخزن و کاهش عمر مفید آن شده است[ 1]. با مقایسه میزان آبدهی و رسوب دهی رودخان هها در سالهای مختلف میتوان نحوه رسوب گذاری را مورد ارزیابی قرار داده و از نتیجه این مطالعات جهت برنام هریزی عملیات رسو بزدایی از مخزن سد سفیدرود استفاده نمود[ 1]. امروزه رسوب زدایی از مخزن سدها با ایجاد فرسایش پس رونده، روشی کاملاً جدید است که با استفاده از قدرت هیدرودینامیکی آب با پدیده رسوب در سدها مقابله م یشود. در این روش با بالا آوردن رقوم آب به کمک ایجاد یک بند، انحراف جریان آب از تالوگ اصلی به داخل یک کانال انحرافی در داخل تراس رسوبی صورت میگیرد. با این روش در اثر افزایش تنش برشی و سرعت جریان، رسوب شویی از مخزن سد انجام م یشود. عملکرد این سیستم در سدهای تاریک و سد سفیدرود در استان گیلان - ایران موئد کارایی و تأثیر آن در احیای مخزن سدها است. در این مطالعه ضمن بررسی مبانی نظری و عملکرد فرایند فرسایش پس رونده در تخلیه رسوبات از مخزن سدها با تأکید بر نتایج حاصل از سد سفیدرود در استان گیلان، یک مدل ریاضی برای تخمین مقدار فرسایش پس رونده، تأثیر پارامترهای موثر در این پدیده ارائه شد. نتایج مدل ریاضی با مشاهدات عینی و اندازهگیریهای انجام شده، حاکی از عملکرد قابل قبول این روش است.

کلیدواژه ها:

رودخانه ، سد ، رسوب ، رسوب زدایی ، فرسایش پسرونده