تاملی بر منابع مالی موقوفات عصر مغول

اگرچه درسالهای نخستین هجوم مغولان بسیاری ازعناصر فرهنگی ایران درمعرض انهدام قرارگرفتند ولی مدتی بعدشاهد نوعی بازتولید فرهنگی در این دوران هستیم. یکی از راههاییکه اسباب نظام یافتن و برنامه ریزی درامرتعلیم وتربیت و دانشاندوزی و تحقیق و پژوهش را فراهم میکرد، حمایت مادی و معنوی از دانشمندان وپژوهشگران و به وجودآمدن مراکز بزرگ علمی و تحقیقاتی از دارالعلمها، مدارس، بیتالحکمه ها، بیمارستانها، رصدخانهها، خانقاهها در پوشش نهادهای بزرگ وقفی بود. موقوفاتی که سوابقی ازآنها در اختیار داریم عمدتا مواردی بودهاند که توسط ثروتمندان ایجاد شدهاند، تا منافع آنها دراختیار مدرسههای دینی، مساجد، بیمارستانها ودیگر اماکن عمومی که غالبا توسط خودشان ایجاد میشد قرارگیرد. مقاله حاضر منابع مالی واقفان ثروتمند ودولتمرد این دوران را موردبررسی قرارداده است. نگارنده با استفاده از روش تاریخی با رویکرد توصیفی و تحلیلی، به بررسی منابع واطلاعات موجود پرداخته وحتیالامکان سعی نمودهاست منابع تحقیقی و پژوهشهای صورت گرفته را با منابع اصلی مقایسه نمودهودر صورت وجود اختلاف به بررسی و نقدآنها بپردازد. گذشته از معرفی واقفان وعوامل تزاید ثروت درنزدآنان، یافتههای دیگر این پژوهش برشناخت انگیزههای وقف توسطآنها تاکید دارد. این پژوهش مشخص مینماید که واقفین ثروتمند این دوران با حمایتهای مالی و معنوی خویش، فرهنگ ودانش ایران را رواج دادند که منجر به تولید آثارعلمیوهنریوادبی بسیاری شد.

کلیدواژه ها:

فرهنگ ایرانی ، اهل ثروت ودولت ، عصرمغول ایلخانی ، نهاده های وقف