مثنوی مولانا و آموزه های اخلاقی برگرفته از قرآن و روایات

از مثنوی، چنین به دست می آید که هدف مولانا، نمایاندن یک انسان کامل و یک وجدان پاک و تقویت شخصیت الهی یک انسان متعالی بوده است که تزکیه و تهذیب، سنگ زیرین آن است. وی تلاش می کند انسان ها را توجه سازد که زندگی حقیقی آنها در تهذیب و تکامل روحی است، نه برای خورد و خواب و خشم و شهوت. و بدین جهت، مثنوی آکنده از صدها بلکه هزارها آیه و روایت اسلامی است تا نردبانی برای عروج از زندگی خاکی تا حیات افلاکی گردد . این کتاب که خود مولانا، گاه آن را صیقل ارواح می نامد و بعضی هم آن را قرآن به زبان فارسی خوانده اند؛ مجموعه ای است از آموزه های اخلاقی. یک کتاب تعلیمی است که غرض مولانا از سرودن آن اشعار، راهنمایی و راهبری مخاطب به سمت ارزش های اخلاقی و انسانی است. شعر مولانا، جلوه گاه عرفان و تصوف، راه و رسم سلوک و بیان مقامات تبتل تا فناست تا باعث پروراندن مریدان راهرو گردد. مولانا نیز چون بزرگان دین و عارفان راستین معتقد است آدمی تا از صفات و اخلاق رذیله پاک نشود به صفات و اخلاق فاضله آراسته نخواهد شد، چنان که آینه تا زنگار از چهره اش زدوده نشود، استعداد پذیرش صورت ها و نقش ها را نخواهد داشت، پس توصیه به ترک رذایل اخلاقی چون تکبر، حسد، ریا، حب و مقام و شهرت، دروغ، حرص و آز، خشم و شهوت، ظلم و ستم، حقد و کینه، نفرت، ناسپاسی و ... و توصیه به اخلاص، عشق و محبت، صدق و راستی، قناعت، نرمخویی، دادگری، حمد و سپاس در جای جای مثنوی مشاهده می شود. مولانا شاید به گونه ای روح گمشده جهان امروز باشد، جهانی که بدون معنویت در حال رفتن به سمت نابودی ارزش های بشری است. وی شیفته فضایل اخلاقی است و مشتاق دیدار انسانی کامل. در این مقاله اساس کار آن بوده است تا گوهرهای شاهوار و نفیس ادب نفس و اخلاق را در گنجینه ارزشمند مثنوی، جستجو نموده و پاره ای از آن را در آیینه گزینش ساده و هدفمند به مشتاقان فضیلت بنمایاند . اخلاق سرمایه است، بهترین و عالی ترین دارایی انسان که هدایتگر او به سرزمین نور است و آن کس که گرفتار خوی ناپسند و رذایل اخلاقی است در چاه ویل سرنگون خواهد شد. آموزه های اخلاقی در مثنوی چنان گسترده است که می توان مطالعه مثنوی را یک دوره آموزشی اخلاق دانست. آنچه از پی می آید کوشش و پژوهشی است درباره بازنمایی جلوه هایی از مفاهیم اخلاقی در مثنوی معنوی که سرشار از نکته های عرفانی و اخلاقی است.

کلیدواژه ها:

مثنوی معنوی مولانا ، انسان ، اخلاق و ارزش های اخلاقی ، قرآن و روایات ، آموزه های اخلاقی