تاثیر طبقات اجتماعی بر شکلگیری فضاهای معماری قلعههای باستانی (مطالعه موردی قلعه آرتاگوانا قاین )

از ابتدای شکلگیری معماری یکی از مهمترین عوامل تاثرگذار بر آن مساله امنیت و دفاع بوده است هجوم حیوانات وحشی ودزدان وغارتگران از بزرگترین تهدیداتی بوده است که انسان را ناگزیر به اندیشیدن تمهیداتی برای دفاع از فضای زیست نموده است. علت اصلی ساخت قلعههای باستانی، مساله امنیت و مقابله با تهاجم دشمن بوده است که با توجه به موقعیت قرارگیری قلعه، نوع اقلیم، نوع مصالح و تکنولوژیهای ساخت رایج منطقه، شکل آنها بایکدیگر متفاوت است. قلعه آرتاگوانا که در فاصلهی 5 کیلومتری جنوب شهر قاین واقع شده است یکی از این قلعههای باستانی است. این قلعه که به اعتقاد برخی مورخین– نظیر سرپرسی سایکس- متعلق به دوره هخامنشیان و به اعتقاد گروهی دیگر متعلق به دوره ساسانی است، بر فراز کوهی صعبالعبور به نام ابوذر ساخته شده است. این قلعه از سمت جنوب و شرق به کوهستان و از سمت غرب و شمال به دشت قاین محدود شده و با گذرگاه های زیرزمینی با شهر مرتبط بوده است. قرارگیری آن بر فراز این کوه، موقعیت استراتژیک خوبی به آن داده است. نظام استقرار فضاهای داخلی این قلعه متاثر از عوامل مختلفی نظیر امنیت، نور، دسترسی، طبقات اجتماعی و ... می باشد که در این قلعه خاص مبحث طبقات اجتماعی در شکل گیری کالبدی قلعه از اهمیت خاصی برخوردار است.قلعه آرتاگوانا از دو محوطه اصلی بیرونی و اندرونی شکل گرفته که محوطه اندرونی آن از سه بخش ارگ، امیرنشین (فرماندهی) و بخش سربازان تشکیل شده است. در این پژوهش که پژوهشی توصیفی-تحلیلی است با مطالعه وضع موجود قلعه، مدارک، اسناد و تاریخچه آن به شناسایی چیدمان فضاها و بررسی تاثیر طبقات اجتماعی در شکلگیری قلعه پرداخته شده است

کلیدواژه ها:

طبقات اجتماعی ، قلاع باستانی ، قلعه آرتاگوانا ، شکلگیری