شیوههای ترکیببندی نقوش در تزیین سفالهای نیشابور

پس از چند قرن رکود در بازار سفالگری ایران، با روی کار آمدن حکومت سامانی شهرهای بخارا، سمرقند و نیشابور به مراکز مهم هنری شرق جهان اسلام تبدیل شدند و هنرهای مختلف چون معماری و سفال سازی از اهمیت ویژه ای برخوردار گردیدند(کیانی، 1357، 15). با رونق یافتن کارگاه های سفالگری در مراکز نامبرده، این هنر جانی دوباره گرفت. نیشابور از مهم ترین و فعال ترین مراکز سفال در این دوران و به نوعی از پایه های اصلی شکل گیری سبک سفال ایرانی-اسلامی بوده است. در تزیین سفالینه های نیشابور نقوش متنوعی به کار رفته است که در این مقاله با مروری بر انواع دسته بندی نقوش معرفی می-گردند. سپس طرز قرارگیری نقوش در تزیینات سفال های نیشابور، شیوه های قرینه سازی، تجمع و پراکندگی نقوش و در نهایت انواع ترکیب بندی نقوش به شیوه توصیفی- تحلیلی بررسی می شود. نمونه سفال های نیشابور مورد مطالعه در این پژوهش متعلق به دوران سامانی می باشند که تصاویر آنها به شیوه کتابخانه ای جمع آوری گشته است. سفال نیشابور و تزیینات آن دارای سبک و سیاق ویژه خود است. با وجود تاثیر پذیرفتن از سفالینه های چینی، با خالی گذاشتن فضا در ترکیب نقوش، یا استفاده از نقوش گیاهی متاثر از هنر ساسانی، همچنین کاربرد عباراتی از آموزه های اسلامی، ترکیب بندی نقوش این سفال ها در عین تنوع، دارای ویژگی های منحصر به فرد می باشند

کلیدواژه ها:

سفال نیشابور ، ترکیب بندی ، دوره سامانی ، دسته بندی نقوش