مالکیت زمین در منابع اسلامی

زمین وسیله بهره گیری است ولی خود بهره نیست زمین و آنچه در آن است از مباحات اولیه است که طبقه آیه شریفه هو الذی خلق کم ما فی الارض جمیعا (سوره بقره آیه 9) بهره گیری از آن برای همگان مباح است . ولی زمین – اساسا – با دیگر مباحات اصلیه تفاوت دارد. بدین معنی: که سایر اشیاء اولیه زمین – مانند جنگلها. درختان خودرو . مراتع – جویبارها . چشمه ها . آبهای رودخانه و دریاها . معادن ظاهر و در باطن زمین چرندگان. پرندگان. ماهیان و امال آنها که مسبوق به ملکیت کسی نباشد – به صرف به چنگ آوردن و تحت ت(حیازه) ولی زمین – اساسا – قابل حیازت نیست. و ممکن نیست – شرعا – کسی زمین را با علامتگذاری چه در روی زمین (مرزبندی – تحجیر) چه در روی کاغذ و نقشه به ملک خود آورد و به اتفاق آراء فقها تحجیر فقط حق اولویت است و تا شروع در احیاء ننماید و مقدمات آن را فراهم نکند به وی تعلق نمی گیرد. اینک این مسئله پیش می آید که با احیاء آیا ملک رقبه زمین می گردد، به گونه ای که آن زمین برای همیشه در ملکیت وی و ورثه وی باقی می ماند، هرچند از آبادی بیفتد و یا اینکه ملکیت وی تبعیه است، تا موقعی که آبادی برقرار است و روی مین کار می کند، زمین بوی تعلق دارد ، و کسی را یارای مزاحمت وی نیست. ولی باخراب شدن زمین و از آبادی افتادن، از ملک وی خارج می گردد. البته تا آبادی وجود دارد، هر گونه تصرف مالکانه می تواند انجام دهد: بفروشد . اجاره بدهد. وقف کند. ببخشد.ارث برده شود. که تمامی این احکام تابع بقاء آثار است.