بررسی عناصر داستانی حکایت خواجه ی زوزن در گلستان سعدی

اغلب مضمون های سنتی ادبیات ما در قالب داستان آمده اند؛ چه مضامین اخلاقی و چه مضامین حماسی و غنایی؛ پس شایسته و بایسته است که به این مضامین نگاهی داستانی داشته باشیم و عناصر داستانی آن ها را مورد بررسی و تحلیل قرار دهیم. سوال اصلی که هدف و انگیزه ی بنده در نوشتن این مقاله شد، این است که، منظومه های گذشته از حیث اصول داستان نویسی از چه ویژگی هایی برخوردارند با توجه به این سوال بر آن شدیم تا حکایت خواجه ی زوزن از گلستان سعدی شاعر قرن هشتم را از این منظر مورد تحلیل قرار دهیم. ابتدا در مقدمه به صورت مختصر به گلستان و منصف آن پرداخته و سپس با آوردن حکایت خواجه ی زوزن و خلاصه ی آن، عناصر داستانی آن را در محورهایی چون: ویژگی های طرح داستان، عناصر موجود در طرح داستان، پیرنگ داستان، زاویه دید، شخصیت و شخصیت پردازی، صحنه پردازی، لحن، گفتگو مورد مداقه قرار داده ایم. حاصل این تحلیل ها به صورت جدولی در پایان آمده و نشان می دهد که این حکایت طرحی ساده و قابل باور دارد و دارای پیرنگی باز است و حوادث طبیعی بر حوادث غیر واقعی آن غلبه دارد، شخصیت ها متعدد است و ثابت و ایستا می باشند، و شخصیت پردازی ها با شیوه ی توصیف مستقیم صورت گرفته است. زاویه دید اثر دانای کل است و از زبان سوم شخص مفرد مطرح می گردد. صحنه پردازی ها در داستان جایگاه ویژه ای دارند و حکایت دارای لحنی ثابت است و با شخصیت ها و صحنه های داستان تناسب دارد، که این ویژگی از خصوصیات دیگر این حکایت محسوب می شود.

کلیدواژه ها:

حکایت ملک زوزن ، سعدی شیرازی ، عناصر داستان