کارکردهای هنری و تعلیمی حکایت در تاریخ بیهقی

حکایت از تمهیدات پربسامد ادبیات فارسی است که چه به صورت کتابهای مستقل، چه در لابه لای آثار ادبی، اعم ازحماسی، عرفانی، غنایی و تاریخی دیده میشود. هدف این مقاله بررسی کارکردهای تعلیمی حکایت در تاریخ بیهقی است که با روش توصیفی (تحلیل محتوا) به این موضوع پرداختهاست. حکایات بیهقی بیشتر در حوزه تاریخی و داستانهایی از پادشاهان گذشته است که این امر متناسب با موضوع کتاب اوست. اگرچه وی به دلایلی مانند آراستن متن، استدلال، صدور حکم کلی از حوادث جزیی و تشریح و رفع ابهام، عبرت گیری و بیان تعالیم اخلاقی از این عنصر بهره گرفته، اما بیشترین کارکرد آن مورد اخیر است. وی برای تاکید و تبیین آموزه های مهم اخلاقی و مصداق گرایی، علاوه بر گزاره های مستقیم تربیتی، از حکایات بهره جستهاست. در حوزه تعلیمی، بیهقی تعالیم مختلفی متناسب با همه طبقات -چه سلاطین و امرا، چه عامه مردم- از حکایت خود اخذ کرده است. مهمترین آموزه های اخلاقی در حکایات این کتاب، مواردی همچون ضرورت وفای به عهد و پرهیز از پیمان شکنی، قابل نبودن بی تجربگان برای کسب مقام، نگاه داشت شالوده پادشاهی با عفو و بخشش به موقع، غلبه بر خشم، پرهیز از خودستایی، تحمل سختیها و دل نبستن به حطام دنیا است.

کلیدواژه ها:

حکایت ، تمثیل ، تاریخ بیهقی ، ادبیات تعلیمی