شناسایی مولفه های موثر بر پیش شرایط اعمال ناایمن (خطاها و تخلفات انسانی) با استفاده روش تجزیه و تحلیل فاکتورهای انسانی HFACS در صنایع ساختمانی استان ایلام- سال 1397

زمینه و هدف: پیش شرایط اعمال ناایمن عاملی موثر در رابطه با وقوع حادثه و تاثیرات جانبی آن بر روی انسان،محیط وماشین آلات و خصوصیات خلقی و جسمی فرد و نیز اعمال مدیریت درست در جهت اجرای بهینه و ایمن فرآیندهای کاریمی باشد.بررسی حاضر با هدف شناسایی پیش شرایط اعمال ناایمن در بخش های هفتگانه حالات ذهنی نامطلوب و حالتهای فیزیولوژیک نامطلوب و محدودیت جسمی/ذهنی و مدیریت غلط منابع و آمادگی فردی و محیط های فیزیکی وتکنولوژیکی در جهت اصلاح روندهای انجام کار و توجه به حالت های جسمی و روحی افراد و اتخاذ تصمیم لازم در رابطه باانجام کار صورت گرفته است.مواد و روش ها : پژوهش حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی بوده و در کارگاه های شرکت های ساختمان سازی استان ایلام در سال 95-93 به مرحله اجرا درآمده است.جامعه مورد پژوهش شامل 810 شرکت ثبت شده و 273 پیمانکار حقیقی و 104پیمانکار پایه 3 و 33 پیمانکار پایه 2 و 136 پیمانکار پایه 1 عضو انجمن پیمانکاران عمرانی استان ایلام می باشند.بر اساسفرمول های آماری با توجه به حجم مشخص جامعه مورد مطالعه جمعا 375 مورد انتخاب و بررسی لازم بر روی 280 مورد ازشرکت های حقوقی و 95 مورد از شرکت های حقیقی انجام شد.ابزار گردآوری داده ها فرم های از پیش تهیه شده ای بود کهشناسایی مولفه های عامل پیش شرایط اعمال ناایمن را در بخش های هفتگانه این عامل میسر می ساخت.یافته ها : نتایج بررسی نشان داد،که در ارتباط با پیش شرایط اعمال ناایمن جمعا 890 مورد عمل پیش شرایط اعمالناایمن شناسایی شده و که 30 درصد مرتبط با حالات ذهنی نامطلوب و 9 درصد مربوط به حالت های فیزیولوژیکنامطلوب و 11 درصد در ارتباط با محدودیت های جسمی و ذهنی و 19 درصد مربوط به مدیریت غلط منابع و 8 درصددر ارتباط با آمادگی فردی و 21 درصد در رابطه با محیط فیزیکی و 2 درصد مرتبط با محیط فیزیولوژیک بوده است. بااستفاده از روش تجزیه و تحلیل فاکتورهای انسانی مشخص شد که در بعد حالت های ذهنی نامطلوب،فاکتور خستگی روانی با 56/6 درصد و در بعد حالت های فیزیولوژیک نامطلوب فاکتور خستگی و فرسودگی جسمی با 39/3 درصد و در بعد محدودیت جسمی/ذهنی فاکتور همسو نبودن توانایی جسمی فرد با وظیفه با 78 درصد و در بعد مدیریت غلط منابع ، فاکتور شکست در هدایت و رهبری با 22/2 درصد و در بعد آمادگی فردی فاکتور تمرین فیزیکی افراطی با 57/8 درصد و در بعد محیط فیزیکی ،فاکتورهای گرما، سرما، ارتعاش، سموم و ... با 78/8 درصد و در بعد محیط تکنولوژیکی فاکتور بازرسی، تعمیر و نگهداری با 87/6 درصد در وقوع حوادث تاثیر گذار بوده اند.نتیجه گیری: با توجه به اینکه حالت های ذهنی نامطلوب بیشترین اثر را در رابطه با پیش شرایط اعمال ناایمن منتج بهحادثه داشته اند،لذا توجه به فاکتورهایی مانند خستگی روانی،نگرش خطرناک،انگیزه نابجا،آسیب های فیزیولوژیکی،بیماریهای پژشکی،ناتوانی و معلولیت فیزیولوژیکی،خستگی و فرسودگی جسمی واسترس و تاثیرات داروئی در جهت حذف یا کاهشوقوع حوادث بر اساس مدل HFACS از اهمیت بالائی برخوردار بوده و بایستی در جهت اصلاح این گونه فاکتورها،اقدام لازم بهعمل آورد.

کلیدواژه ها:

حالات ذهنی نامطلوب ، حالت فیزیولوژیکی نامطلوب ، محدودیت جسمی/ذهنی ، مدیریت غلط منابع ، محیط فیزیکی و تکنولوژیکی