اهمیت و نقش بانک بذر در بازیابی نظام بذری پس از بلایای طبیعی

بقای جوامع روستائی به ویژه در مناطق دورافتاده و مواجه با تنشهای محیطی متوسط تا شدید، وابستگی جدی به تامین غذای خود ازمحیط اطراف بستگی دارد. در چنین جوامعی، خوداتکائی خانوارهای روستائی در گرو تامین کافی غذای خود و اطرافیان است. با توجهبه اهمیت بذر در تولید محصولات کشاورزی به عنوان نهاده اصلی تولید، در دسترس بودن بذر از اهمیت به سزائی در پایداری تولید وبقای این چنین جوامعی برخوردار است. از آنجائی که در مناطق دورافتاده و کمتر برخوردار، عمده بذر مورد کشت از نظام غیررسمی وبذرهای خودمصرفی تامین می گردد، تمایز بین دانه (برای مصرف خوراکی) و بذر (برای کشت) ممکن نیست. روستائیان قسمتی ازمحصول برداشت شده خود را به عنوان بذر کشت نموده و مابقی را به عنوان غدا به مصرف می رسانند.ایران در محدوده جغرافیائی قرار گرفته که همه ساله در اکثریت مناطق تولید آن، فرمهائی از بلایای طبیعی از ضعیف تا کاملاً شدید در آنمناطق بوقوع می پیوندد. بلایای طبیعی سبک مانند خسارت سرما در زمستان، کمبود بارش، ملخهای مهاجر تا بلایای شدید مانندخشکسالی مستمر، سیل و طوفان شن می توانند قسمتی تا تمام تولیدات کشاورزی را از بین ببرد. در بلایای سبک و کاهش تولید، جوامعروستائی معمولا در انتخاب بین مصرف تولید به عنوان دانه برای بقا و یا نگهداری آن برای کشت آتی، شرایط اضطرار را در نظر گرفته ودر نهایت بذری برای کشت فصل بعدی وجود نخواهد داشت. در بلایای شدید نیز با برطرف شدن شرایط نامطلوب و عادی شدنوضعیت، بذری برای کشت وجود ندارد و حتی ممکن است در شرایط حاد، ژرم پلاسم بومی مورد استفاده نیز بکلی از بین برود.ایجاد بانکهای بذر روستائی در شرایط عادی و با استفاده از دانش و تسهیلات موجود در منطقه، جایگزینی همه ساله بذر این بانکها بااستفاده از بذرهای جدید و استفاده بذرهای قبلی به عنوان دانه، ضمن پایدارنمودن شرایط تولید و بقا در جوامع دورافتاده و کمتربرخوردار، مانع بسیاری از مهاجرتهای ناخواسته پس از بلایای طبیعی خواهد شد.

کلیدواژه ها:

بلایای طبیعی ، بذرخودمصرفی و بانک بذر