پیوند ادبیات و تاریخنگاری در ایر ان

سال انتشار: 1389
نوع سند: مقاله کنفرانسی
زبان: فارسی
مشاهده: 1,096

متن کامل این مقاله منتشر نشده است و فقط به صورت چکیده یا چکیده مبسوط در پایگاه موجود می باشد.
توضیح: معمولا کلیه مقالاتی که کمتر از ۵ صفحه باشند در پایگاه سیویلیکا اصل مقاله (فول تکست) محسوب نمی شوند و فقط کاربران عضو بدون کسر اعتبار می توانند فایل آنها را دریافت نمایند.

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

NCPLIR01_192

تاریخ نمایه سازی: 20 آبان 1391

چکیده مقاله:

پس از ورود اسلام به ایران، بیش از دو سده ایران به طور مستقیم از سوی دستگاه خلافت اموی و عباسی اداره می شد و از سوی خلفا، حکام عرب برای ایالات مختلف ایران برگزیده می شدند. در آن دوران زبان رسمی و اداری سراسر قلمرو خلافت عربی بود. به تبع آن، زبان تاریخ نگاری در سراسر جهان اسلام نیز برای بیش از سه سده زبان عربی بود. تاریخنگاری عربی پس از اسلام توسط علما و محدثان شکل گرفته و رونقیافته بود، بنابراین ویژگی های علم حدیث در تاریخ نگاری اسلامی سه سده نخست هجری غالب بود. با بروز ضعف در ساختار قدرت خلافت عباسی از یک سو و قدرت یابی تدریجی سلسلههای محلی در گوشه و کنار ایران از سوی دیگر؛ به مرور دولتمردان و حکمای ایرانی کوشیدند با بهره گیری از ضعف قدرت سیاسی دستگاه خلافت، به تحکیم پایه های فرهنگ ایرانی خود اقدام کنند . دبیران نقش موثر و تعیین کننده ای در این رویکردفرهنگی عهده دار بودند . دبیران هم به واسطه دانش و تحصیلات خود، و هم به خاطر اینکه پس از اسلام نیز توانسته بودند جایگاه برجسته خود را در ساختار قدرت حفظ کنند، از روحیه ملی گرایی فوق العادهای برخوردار بودند. بنابراین پس از اسلام نخستین تلاش جهت کاربرد زبان فارسی به عنوان زبان نگارش، خاصه در نگارش تاریخ، در نیمه سده چهارم از سوی دبیران صورت گرفت . به این ترتیب نگارش تاریخ در زمره وظایف دبیران یا منشیان، برجسته ترین ادیبان زمان خود، قرار گرفت و دبیران بزرگی چون بلعمی، جیهانی، عتبی و سرآمد همه آن ها بیهقی به نگارشتاریخ روی آوردند و از آن پس تاریخ نگاری بیش از پیش تحت تاثیر ادبیات قرار گرفت . بنابراین ظهور و تکوین تاریخ نگاری فارسی پس از اسلام به میزان زیادی مدیون ادیبان یا دبیران بود که در این نوشتار از آن ها با عنوان دبیر- مورخ یا ادیب- مورخ یاد شده است . این پژوهش در پی آن است تا نقش دبیران را در شکل گیری تاریخ نگاری فارسی و پیامدهای پیوند ادبیات و تاریخ در دوران پیشامدرن در ایران مورد بررسی قرار دهد.

نویسندگان

مجتبی خلیفه

عضو هیات علمی گروه تاریخ دانشگاه بیرجند