ساخت و بررسی روایی و پایایی پرسشنامه خودمراقبتی نوجوانان و تبیین آن به عنوان مفهومی از یک الگوی مثبت در مسیر زندگی

خود مراقبتی شامل آن دسته از رفتارهایی است که هر فردی آگاهانه، ارادی، هدفدار و بر اساس احساس مسیولیت فردی برای حفظ سلامتی و جهت بهبود کیفیت زندگی خود، با انتخاب یک سبک زندگی سالم در مواجهه با رویدادها و حوادث روزمره زندگی جهت دستیابی به اهداف و برآورده شدن نیازهای عاطفی، معنوی و روانی-اجتماعی انجام می دهد. افراد خودمراقب در مواجهه با حوادث و رویدادهای زندگی به طور فعال در حفظ ابعاد سلامتی فکری، ذهنی، شخصیتی و روانی-اجتماعی خود تلاش می کنند. نتیجه این رفتار احساس رضایتمندی، شادابی و نشاط در مسیر زندگی می باشد. لذا، چنین رفتار هدفمند و ارزشمندی می تواند نشانگر الگویی مثبت از یک زندگی اثر بخش در جامعه باشد که در نتیجه آن بسیاری از مشکلات فردی، اجتماعی، خانوادگی و بهداشتی کمتر دیده می شوند. هدف اصلی پژوهش حاضر تهیه و بررسی روایی و پایایی پرسشنامه خودمراقبتی نوجوانان با استفاده از روش توصیفی و تحلیل عاملی و تبیین آن به عنوان مفهومی از یک الگوی مثبت در مسیر زندگی بود. پژوهش های صورت گرفته گویای این است که خود مراقبتی نقش مهمی در حفظ سلامت روانی، جسمانی، عاطفی، اجتماعی و معنوی دارد. این پرسشنامه بر مبنای میزان خودآگاهی، کیفیت زندگی، نحوه ادراک از خود و محیط، روابط بین فردی، روابط درون فردی، مهارت های حل مسیله در مواجهه با رویدادهای زندگی، حمایت های عاطفی و روانی-اجتماعی، تعیین اهداف در زندگی، میزان امید، نشاط، شور و اشتیاق به زندگی، خود پنداره، احساس استقلال فردی، تلاش برای اصلاح رفتار خود، مسیولیت پذیری و خودارزشیابی بر اساس نظریه خود مراقبتی اورم تهیه و تدوین شد. جامعه آماری پژوهش، کلیه دانش آموزان دختر و پسر مدارس متوسطه دوره دوم استان هرمزگان در سال 1397 بودند که به روش نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای 861 نفر(421 دختر و 440 پسر) از آنان انتخاب شدند. داده های جمع آوری شده ابتدا به روش تحلیل عامل اکتشافی(روش مولفه های اصلی و چرخش واریماکس) و سپس به روش تحلیل عامل تاییدی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج تحلیل عامل اکتشافی سه عامل (خود مراقبتی جسمانی، خود مراقبتی روانی-اجتماعی و خود مراقبتی عاطفی) بود که همگی دارای توزیع نرمال و مقدار ویژه آنان بالاتر از 1 بود. این ابزار 48 ماده دارد که دامنه نمره کلی آن از 0 تا 192 می باشد. سازنده پرسشنامه، روایی محتوایی آن را با استفاده از روایی سازه و نظر متخصصان مورد تایید قرار داده است. پایایی کل پرسشنامه به روش آلفای کرونباخ 92/0، برای خود مراقبتی جسمانی 91/0؛ خود مراقبتی روانی-اجتماعی 84/0 و خود مراقبتی عاطفی 87/0 به دست آمد. شاخص های هنجاری صورت گرفته نشان داد که پرسشنامه خودمراقبتی نوجوانان با واقعیت های موجود و مربوط به رفتارهای خودمراقبتی نوجوانان و نظریه های مرتبط همخوانی و هماهنگی دارد. لذا، این ابزار از روایی و پایایی مناسبی برخوردار است.

کلیدواژه ها:

سبک زندگی ، خود مراقبتی ، الگوی مثبت ، سلامت روانی و مسیر زندگی.