اثر مقادیر و زمان قطع آب آبیاری بر عملکرد و کارآیی مصرف آب ارقام گندم در روش آبیاری بارانی

به منظور مطالعه اثرات درصد آب مصرفی و زمان قطع آب آبیاری در روش آبیاری بارانی بر میزان عملکرد و کارآیی مصرف آب ارقاممختلف گندم آزمایشی با استفاده از طرح آماری کرت های نواری دوبار خرد شده (Strip Split Plot ) در قالب طرح بلوک های کاملتصادفی طی سا لهای 1385 تا 1387 در سه تکرار به اجرا درآمد. آزمایش در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسانرضوی، ایستگاه طرق، انجام شد. تیمارهای مربوط به سطوح آب آبیاری ( 70 ، 85 و 100 درصد نیاز آبی کامل) در کرت های عمودی وتیمارهای مراحل قطع آبیاری (بدون قطع آبیاری- آبیاری کامل، قطع آب در مرحله ساقه رفتن و قطع آب در مرحله گرده افشانی) درکرت های افقی قرار گرفتند. همچنین سه رقم الوند، توس و گاسکوژن درکرت های فرعی آزمایش، بعنوان رقم های مورد بررسی،انتخاب گردید. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثر میزان آب مصرفی روی عملکرد دانه و کارآیی مصرف آب در سطح احتمال1 درصد معن یدار بود. اثر تیمار قطع آب آبیاری روی میزان عملکرد دانه و کارآیی مصرف آب در سطح 5 درصد معنی دار بود. اثر تیماررقم روی میزان عملکرد دانه در سطح 1 درصد و روی میزان کارآیی مصرف آب در سطح 5 درصد معنی دار شد. عملکرد گندم در سهسطح آبیاری 70 ، 85 و 100 درصد بترتیب برابر با 3182 ، 4639 و 4748 کیلوگرم در هکتار بود. از نظر آماری تفاوت معنی داری بینعملکرد در تیمار 85 و 100 درصد وجود نداشت. بیشترین میزان کارایی مصرف آب با مقدار 849 / 1 کیلوگرم بر مترمکعب در تیمار 85درصد آب مصرفی بدست آمد. آبیاری کامل (بدون قطع آبیاری) با عملکرد 4557 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد را داشت وعملکرد در تیمار قطع آب در مرحله ساقه رفتن و گرده افشانی به ترتیب برابر با 4195 و 3817 کیلوگرم در هکتار بود. بین دو تیمارآبیاری کامل و قطع آب در مرحله ساقه رفتن اختلاف معنی دار نبود. همچنین، قطع آب در مرحله ساقه رفتن بیشترین میزان کاراییمصرف آب را داشت ( 778 / 1 کیلوگرم بر مترمکعب). رقم الوند بیشترین عملکرد ( 4447 کیلوگرم در هکتار) و کارآیی مصرف آب( 1/706 کیلوگرم بر مترمکعب) را داشت. نتایج این پژوهش بیانگر آن است که در مواقعی که کمبود آب جدی نیست آبیاری کامل و درزمان مواجه با کمبود آب، سطح 85 درصد آب مصرفی و نیز قطع آب در مرحله ساقه رفتن با توجه به میزان عملکرد، میزان آبمصرفی و کارایی مصرف آب قابل توصیه است.

کلیدواژه ها:

گندم ، آبیاری بارانی ، کم آبیاری ، قطع آب ، رقم