حاشیه نشینی؛ چالشی بر معماری پایدار

پاشنه آشیل مدیریت شهری جدید بویژه در کلان شهرها ساماندهی و مدیریت محلات حاشیه ها یا به تعبیر اخیرتر اسکان های غیر رسمی است. مجموعه هایی که به دلیل استقرار تعداد کثیری از شهروندان که در خود جای داده اند و از منظر برخورداری ازخدمات شهری در وضعیت مطلوبی قرار ندارند از یکسو و کیفیت پائین زندگی از سوی دیگر چالشی اساسی برای داشتن شهرنشینی پایدار به حساب می آید. همچنین این مناطق پتانسیل بالائی برای انواع آسیب ها و مسائل اجتماعی دارند و درصورت بیتوجهی میتوانند تمامی هستی یک شهر را نیز تهدید نمایند. عدم رضایت، از شاخصه های اصلی این نواحی در همه جای دنیا میباشد.پائین بودن روح تعلق شهروندی وعدم مشارکت، احساس تبعیض، سرخوردگیهای انباشت شده از خصایص بارز مناطق حاشیه نشین است. حاشیه نشین این احساس را دارد که شهر خانه او نیست، اگرچه خانه او در شهر است. مطالعه و شناخت و تحلیل مسائل حاشیه ها بویژه در مجموعه های مادرشهری از اهم مسائل و حوزه های مهندسی جدید اجتماعی در جوامع پیچیده محسوب میگردد. همچنین یکی از اساسیترین ویژگیهای مشترک این مناطق که در نگاه اول جلب توجه می کند ساختار وکالبد متفاوت این نواحی با متن شهر اصلی است که بیرونیترین نمود حاشیه ها به حساب میآید. و گسترشی ناپایدار و ناموزون را به شهر تحمیل میکند. بهم ریختگی سیما و بافت در کنار خصلتهای جمعیت ساکن در این مناطق ساماندهی آنها را برای مجموعههای مدیریت شهری دو چندان مشکل می کند جالب است که بر اساس یافته های این بررسی مردم و شهروندان ساکن در محلات حاشیه در همدان مرمت کوچه ها و معابر و آسفالت کردن شریانهای ارتباطی را از نیازهای دارای اولویت خود ذکر کردهاند. کیفیت مساکن از بعد مقاوم سازی و رعایت اصول مهندسی و معماری بسیار آسیب پذیر و مسألهدار میباشد و ساخت وساز های بدون مجوز (یک شبِ ساز) و با مصالح بدون کیفیت و با عنایت به تراکم افراد در واحدهای مسکونی موضوع را جدیتر میکند. و به مرور به بافت شهر الحاق میگردند که چالشی بزرگ و پیش روی معماری پایدار و توسعه منطقی شهر میباشند.

کلیدواژه ها:

شهر ، حاشیه نشینی ، معماری پایدار ، ساماندهی کالبدی ، توسعه پایدار