مکان یابی و توسعه بنگاه های اقتصادی در شهر با استفاده از فن آوری GIS

استفاده از فن آوری سیستم اطلاعات جغرافیایی (ساج – GIS) جهت پیدا نمودن و توسعه مکان های جدید شهرها، شهرک های صنعتی و ایستگاه های آتشنشانی، بیمارستان ها، مدارس ، ورزشگاه ها و … روز افزون گردیده است. با این فن آوری، چند لایه اطلاعاتی مهم و ضروری تجزیه و تحلیل می گردد و نتیجه جهت آزمایش و بررسی میدانی نقاط پیشنهاد شده توسط ساج در فرایند مکان یابی محک زمینی می خورد. مکان بهینه با توجه به شرایط و وضعیت کاربری های همجوار و برخی پیشنهاد ها در مورد تغییر کاربری ها برای هماهنگی و هم خوانی با کاربری مکان پیدا شده، ارائه میگردد. شهری برجسته ترین تجلی گاه و تبلور فضایی «نقش انسان در طبیعت» است و واقعیت وجودی انسان در طبیعت توسط چنین نقش هایی عینیت پیدا می کند وانسان با دخل و تصرف در محیط، سیما و پیکربندی آن را سازمان دهی می کند. در توسعه شهرها با در نظر گرفتن فاکتورهای گوناگون حاکم بر هر منطقه، برای ایجاد فضایی که جوابگوی بخشی از نیازهای ساکنین آن منطقه باشد اقدام به آمایش فضاهای و المان های شهری می گردد. با تحولاتی فرهنگی و اجتماعی که در امر شهر نشینی و نوع زندگی شهری پیش آمده و یا در شرف وقوع است، بسیاری از نیازهای جدید در سطح نواحی شهری ایجاد شده و می شود که به کمبود امکانات عمومی و تجهیزات شهری مربوط می شود. تاسیسات عمومی شهری امکاناتی هستند که شهر باید به آنها مجهز باشد تابتواند زندگی درشهر را با بؤآوردن نیازهای شهری و تسهیلات بیشتی میسور سازد. چنین تجهیزاتی علاوه بر انکه از احتیاجات اساسی یک جامعه شهری محسوب می شوند، بعنوان شاخص سنجش توسعه شهر محسوب می گردد. روش های مکان یابی توسعه شهری، با توجه به موقعیت مکانی یا جغرافیایی، وسعت، اندازه توسعه و نوع کاربری های پیشنهادی از همدیگر متمایزند. طراحی یک مدل و الگوی مناسب برای مکان یابی فضایی مراکز خرید و فروشگاه های تعاونی مصرف مبتنی بر ساج بطور موردی در این مقاله بررسی گردیده است که در آن ، شباهت ها و تفاوت هایی روش های مکان یابی اقتصادی و مکان یابی فیزیکی مورد توجه بوده است. از مهمترین وجه تشابه مکان یابی اقتصادی با فیزیکی می توان به گرایش در پیدا کردن نقاط ثقل بمنظور استقرار تسهیلات جدید اشاره نمود و تفاوت این دو به قیود و متغیرها هر یک باز می گردد. ویژگی های جمعیتی (کل جمعیت، تراکم جمعیت، توزیع سنی، توزیع درآمدی، خانوار، سطح تسهیلات، توزیع و فراوانی مشاغل، دسترسی به نیروی کار) ، اقتصادی، رقابتی، مکانی، نظارتی و محدودیت های منطقه ای بکار گرفته شده و با کاهش پارامترهای موثر و تهیه مدل در منطقه نمونه، سعی در اتخاذ مدل مناسب و توسعه فیزیکی آن گردید. طراحی الگوریتم مدل با بیش از 800 مرکز بلوک شهری و ترسیم قطر و شعاع مرکز بهمراه در نظر گرفتن جاذبه ها و دافعه های انتخاب مکان با استفاده از داده های ورودی و خروجی به سیستم نرم افزاری انجام گردید . مبنای مطالعه کاربری ها در شعاع ثابت 300 متر از بلوک اختیار شد و با چندین سناریوی وزن دهی، طراحی و نقشه ها با اولویت بندی مناطق مناسب احداث فروشگاه تعاونی مصرف تهیه شد.